Πάτρα –Αθήνα , 20 χρόνια δρόμος
Ίσως , σκεφτόμουν, διαβάζοντας το νέο μυθιστόρημα του Πάνου Τσερόλα «’Οσα έρχονται από τη θάλασσα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κέδρος», να έχω πιει ένα ουίσκι με τον συγγραφέα σε δίπλα τραπέζι και να συζητάμε με τις παρέες μας περί ανέμων και ανάστατων υδάτων εκεί , κατά το 2011 ας πούμε. Το βιβλίο του είναι ένα κομμάτι της τοιχογραφίας της γενιάς μας. Από το καλοκαίρι της ευφορίας του 2004 στον σκληρό χειμώνα του 2008, και από εκεί στη σύγκρουση του 2012 και στο δραματικό καλοκαίρι του 2015. Η ιστορία δύο ανθρώπων εντός της πυκνής εγχώριας Ιστορίας.
Ο Μάρκος, παθιασμένος με το σινεμά, επιχειρεί να ανασυνθέσει τη ζωή του εξαφανισμένου πατέρα του μέσα από ένα μεγαλόπνοο ντοκιμαντέρ, στοιχειωμένος από την απουσία. Η Άννα, χαρισματική όσο και ανασφαλής, αφοσιώνεται στα κοινά και στρατεύεται στην πολιτική, αναζητώντας τις μεγάλες αφηγήσεις. Μίλησα μαζί με τον Αθηναίο που νοιώθει πιο πολύ Πατρινός.
Συνέντευξη στον Μιχάλη Παπαγεωργίου
Ένα αλμανάκ μας εικοσαετίας (2000-2020), με πολύ έντονο πολιτικοκοινωνικό εύφλεκτο υλικό και δύο χαρακτήρες που προσπαθούν να σταθούν όρθιοι στα κύματα και να πιαστούν χέρι χέρι. Μίλησε μου λίγο για τους ήρωες του βιβλίου σου σα να είναι σχετικά σε απόσταση.
Ένα ταυτόχρονο αλμανάκ για δυο παιδιά που στην αυγή της χιλιετίας πλησιάζουν την ενηλικίωση και το 2020 έχουν ήδη περάσει τα τριάντα. Η ίδια η εποχή έχει μια παράλληλη «μυθιστορηματικότητα» από την οποία ήθελα να αντλήσω: η αρχική ευφορία και ελπίδα, οι πρώτοι τριγμοί, οι συγκρούσεις, οι βεβαιότητες που καταρρίπτονται, οι νέες επινοήσεις. Κάπως έτσι δεν είναι και η περιπέτεια της νεότητας και ωρίμανσης; Οι ήρωες φυσικά δεν φυτεύτηκαν εκεί: Κουβαλούν την κληρονομιά των προηγούμενων γενεών, ακόμα και αν είναι με την μορφή μιας απουσίας, όπως στην περίπτωση του Μάρκου, ή μιας πολύ πιεστικής παρουσίας, όπως στην περίπτωση της Άννας. Η διαχείριση και μεταποίηση αυτής της κληρονομιάς είναι καθοριστικό κομμάτι της ιστορίας τους.
Πολιτική εναντίον Τέχνης. Η αν προτιμάς Πολιτική και Τέχνη. Που συναντιούνται; Που γρονθοκοπούνται; Ποιος μένει όρθιος ;
Ποτέ δεν κατάφερα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες και τις πολυποίκιλες συστάσεις και νουθεσίες, να διαχωρίσω την δημιουργικότητα από την πολιτική αλλά και την πολιτική από την καλλιτεχνική δημιουργία. Βέβαια, χαίρομαι για την ερώτηση αυτή γιατί το βιβλίο το ίδιο μπορεί να ιδωθεί και από αυτήν την ματιά: Αν θεωρήσουμε την ιστορία της Άννας ως μια πολιτική περιπλάνηση και την ιστορία του Μάρκου ως το bildungsroman ενός νεαρού σκηνοθέτη, η κοινή τους ιστορία περιγράφει όλα όσα τους ενώνουν αλλά και όσα τους χωρίζουν. Άραγε τα βρίσκουν με ένα τρόπο πιο στρατηγικό ή συναντιούνται και απομακρύνονται αέναα, σε ένα ερωτικό εκκρεμές; Δεν θα κάνω spoiler αλλά το φινάλε της ιστορίας φωτογραφίζει και τα δικά μου αισθήματα για το θέμα.
Γιατί αποφάσισες τη ρουλέτα των υποθετικών φινάλε για τη τύχη των ηρώων ; (τα λεφτά μου στο μαύρο!) .Αν και κάνοντας ελαφρύ σπόιλερ ας πούμε ότι κάνεις μια ωραία τελική στεκιά.
Πολύ σωστή η παρομοίωση της ρουλέτας. Ένας τροχός πιθανοτήτων και ενδεχομένων, πονταρίσματα και γυρίσματα της τύχης. Για την νεότητα μιλάμε άλλωστε, για μια εποχή γεμάτη ξέφτια διαφορετικών εκδοχών του μέλλοντος. Φαντάζομαι πως ήθελα να δώσω λίγο χώρο, λίγη ορατότητα, σε όλα αυτά που θα μπορούσαμε να είμαστε και να γίνουμε, άλλοτε καλύτερα άλλοτε χειρότερα, στις πολλές παραλλαγές των προσωπικών μας ιστοριών. Δεν πιστεύω άλλωστε στα προκαθορισμένα και τα αναπόφευκτα. Επιπλέον, ήθελα η τελική «στεκιά» να διαβαστεί και υπό το φως όλων όσων ακόμα θα μπορούσαν να υπάρχουν στην θέση της.
Άλλοι θυμόμαστε τη Πάτρα που περιγράφεις στο βιβλίο, άλλοι προσπαθούμε να τη ξεχάσουμε , άλλοι δεν θυμόμαστε καν. Τι σου έχει μείνει σαν επίγευση μεταξύ μαλόξ και φρέντο καπουτσίνο;
Τα θυμάμαι όλα˙ και τα μαλόξ και τον καφέ και τον αλμυρό άνεμο από το λιμάνι και τις μυρωδιές της άνοιξης στην Τριών Ναυάρχων και τα βρεγμένα πεζοδρόμια της Κορίνθου το φθινόπωρο. Ήθελα, ιδίως στο πρώτο μέρος, να μεταφέρω κομμάτι της εμπειρίας της Πάτρας στο χαρτί. Να αποτυπώσω έστω λίγο αυτήν την αύρα μιας ζωηρής, κοινωνικής και δημοκρατικής πόλης που πεισματικά δεν αφήνεται να παρασυρθεί στην αστική μελαγχολία.
Για άτομα βαφτισμένα στον Ιορδάνη της ποπ κουλτούρας η θάλασσα σου είναι μια Μαντλέν ατέλειωτη. Οι αναφορές και οι παραπομπές δε βάζουν φρένο. Φοβήθηκες τον αποπροσανατολισμό του μη ενημερωμένου αναγνώστη;
Το είδα σαν παιχνίδι. Υπάρχει πράγματι μια παράλληλη αφήγηση στην ιστορία, πέρα από την κοινωνικοπολιτική, μια ιστορία για τις ταινίες και τις μουσικές και την κουλτούρα της εποχής. Κάποιοι θα θυμηθούν τις σκηνές ή τους στίχους και ίσως κάποιοι αναρωτηθούν και ψάξουν. Άλλωστε σημασία δεν έχει μόνο το τάδε ή το δείνα έργο αυτοτελώς αλλά και η εποχή και η ηλικία που του ακούς ή βλέπεις, ο αντίκτυπος που έχει στην διαμόρφωση της αισθητικής σου.
Που είναι οι ήρωες του βιβλίου σου αυτή τη στιγμή; Πως πέρασαν (περνάνε) αυτή την πανδημική περίοδο; Και εσύ αγαπητέ Πάνο; «Τη παλεύεις»;
Είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο, για όλους μας, αυτή η περίοδος. Καθώς οι τελευταίες γραμμές του βιβλίου γράφτηκαν κάπου στην έναρξή της, η πανδημία κάνει μια δειλή εμφάνιση πριν το τέλος, έτοιμη αλλάξει για άλλη μια φορά τα σχέδια των ηρώων και να ανακατευθύνει ξανά την μπίλια στο φλιπεράκι της ζωής. Όπως καταλαβαίνουν βέβαια και οι ίδιοι, το θέμα δεν είναι μόνο να επιβιώνεις των στιγμών, αλλά να προσπαθείς για την καλύτερη εκδοχή του μέλλοντός τους.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
