Ναρκωτικά, αλκοόλ, κάπνισμα, φαρμακευτικές ουσίες: Εξαρτήσεις που εξακολουθούν να μαστίζουν το σύγχρονο άνθρωπο, επηρεάζοντας την προσωπική, οικονομική και κοινωνική ζωή του κάθε χρήστη. Η 26η Ιουνίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών.
Επέτειοι, εκστρατείες, αναρίθμητες εκδηλώσεις αφιερώνονται σε ένα ζήτημα που χρειάζεται βαθύτερη και ουσιαστικότερη προσέγγιση. Η προσέγγιση του ζητήματος αυτού φαντάζει να μην εστιάζει στο μείζον ζήτημα της επανένταξης των απεξαρτημένων ατόμων, αλλά εξακολουθεί και βαδίζει στα χνάρια μιας αποσπασματικής και αλυσιτελούς εκστρατείας ενημέρωσης, χωρίς διάχυση των αποτελεσμάτων σε ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας.
Στην Ελλάδα έχουν υπάρξει κατά καιρούς φορείς και προγράμματα που έχουν εμπλακεί και στοχεύουν στην απεξάρτηση από τα ναρκωτικά ή τουλάχιστον την ελαχιστοποίηση της βλάβης από τις εξαρτησιογόνες ουσίες.
Στεγνά προγράμματα, προγράμματα χορήγησης υποκατάστατου, προγράμματα ανοικτού ή κλειστού τύπου εφαρμόζονται από άκρη σε άκρη στην Ελληνική επικράτεια. Η προσέγγιση των προγραμμάτων αυτών είναι διαφορετική, αλλά η στόχευση είναι κοινή. Ιατροί, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ειδικοί θεραπευτές δίνουν καθημερινό αγώνα στην κοινή προσπάθεια να βοηθηθούν συνάνθρωποί μας να εγκαταλείψουν έναν ψεύτικο κόσμο και να επιστρέψουν στην πραγματική ζωή. Μια προσπάθεια η οποία πολλές φορές είναι μοναχική και δύσκολη για όλους τους εμπλεκόμενους. Η Πολιτεία και οι φορείς στην προσπάθεια αυτή δεν στέκεται πάντα αρωγός, παρόλο που οι εξαρτήσεις αποτελούν ένα μείζον κοινωνικό πρόβλημα.
Άλλοι τα καταφέρνουν και άλλοι όχι. Άλλοι χρειάζονται μία ή και περισσότερες μακροχρόνιες και επίπονες προσπάθειες. Άλλοι, δυστυχώς, χάνουν τη ζωή τους, συνήθως σε μικρή ηλικία και με τρόπους επώδυνους.
Αν μελετήσει κανείς τα νούμερα, τα πράγματα είναι ανησυχητικά. Στη περιοχή μας πάνω από 1000 άτομα έχουν αναζητήσει βοήθεια προκειμένου να απεξαρτηθούν από τα ναρκωτικά. Υπολογίζεται ότι ο πραγματικός αριθμός είναι υπερδιπλάσιος, καθώς υπάρχουν και εξαρτημένοι οι οποίοι δεν έχουν αναζητήσει βοήθεια ή δεν γνωρίζουν πώς να αποκτήσουν πρόσβαση σε αρμόδιες δομές. Αν λάβει κανείς υπόψη και τις εξαρτήσεις από αλκοόλ, ψυχοδραστικές ουσίες, τυχερά παίγνια και διαδίκτυο, τα νούμερα εκτινάσσονται σε δυσθεώρητα ύψη.
Η προσπάθεια απεξάρτησης είναι ένας διαρκής και δύσκολος αγώνας. Ο αγώνας περνά μέσα από τον ίδιο τον εξαρτημένο, την οικογένειά του, αλλά και το υποστηρικτικό περιβάλλον, εφόσον αυτό υφίσταται. Ο αγώνας συνεχίζεται και μετά την απεξάρτηση καθώς φαντάζει δυσκολότερη η κοινωνική επανένταξη από αυτή καθεαυτή την απεξάρτηση. Και ενώ όλοι ασχολούνται με την απεξάρτηση, κανείς δεν ασχολείται με το μετά. Ο χρήστης ή ο άνθρωπος που βρίσκεται σε διαδικασία απεξάρτησης προκειμένου να φέρει σε πέρας τη δύσκολη αυτή διαδικασία, χρήζει υποστήριξης και κοινωνικής επανένταξης, διαφορετικά πάντοτε ελλοχεύει ο κίνδυνος της υποτροπής.
Είναι καιρός να αλλάξει η φιλοσοφία και η προσέγγιση και από την μείωση της βλάβης και την απεξάρτηση, να περάσουμε στην προσπάθεια επανένταξης των συμπολιτών μας αυτών, αυξάνοντας τις πιθανότητες για πλήρη κοινωνική αποκατάστασή τους. Και στο πεδίο αυτό, ο δεύτερος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης θα μπορούσε να διαδραματίσει κομβικό και πρωτοπόρο ρόλο με:
- Διαρκή και όχι επετειακού χαρακτήρα ενημερωτικές εκστρατείες σε σχολεία, πανεπιστήμια και άλλες δημόσιες δομές
- Δημιουργία φορέα διαρκούς ενημέρωσης για τις εξαρτήσεις και τους τρόπους απεμπλοκής ενός εξαρτημένου
- Παροχή κινήτρων σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς για τη δημιουργική απασχόληση ανθρώπων που βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης
- Ίδρυση και λειτουργία φορέων συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης των ωφελουμένων
- Ουσιαστική υποστήριξη δομών φιλοξενίας για εξαρτημένους που έχουν πραγματικό πρόβλημα στέγασης
- Εφαρμογή προγραμμάτων σίτισης και φροντίδας της ατομικής υγιεινής όσων εξ αυτών δεν διαθέτουν πόρους, καθώς η παροχή «γευμάτων αγάπης» δεν μπορεί και δεν πρέπει να έχει ευκαιριακό χαρακτήρα.
- Εφαρμογή προσυμπτωματικού ελέγχου, καθώς η πλειονότητα των ανθρώπων αυτών έχουν επηρεασμένη γενική κατάσταση υγείας με περιορισμένη πρόσβαση στις δομές παροχής υπηρεσιών υγείας. Πολλοί εξ αυτών δεν έχουν πραγματοποιήσει βασικό έστω προληπτικό έλεγχο επί σειρά ετών, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό παρουσιάζει συνοσηρότητα από λοιμώδη και μεταδοτικά νοσήματα
- Συνεργασία με συναρμόδιους φορείς για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Πολλές φορές σημαντικές δράσεις καθυστερούν, λόγω γραφειοκρατικών κωλυμάτων που άπτονται συναρμοδιότητας
Όσο ο χρήστης αντιμετωπίζεται ως παραβάτης και απόκληρος της κοινωνίας και όχι ως ασθενής – εξαρτημένος, οι πιθανότητες επιτυχούς απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης θα παραμένουν μικρές. Απόδειξη το γεγονός ότι κατά καιρούς γινόμαστε μάρτυρες τραγικών ειδήσεων στις οποίες αναφέρεται ότι ένας συνάνθρωπός μας «έφυγε» με μια σύριγγα καρφωμένη στο μπράτσο.
Χρυσή ευκαιρία για τον πρώτο & το δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης, να στρέψουν την προσοχή τους σε αυτή την ευαίσθητη κοινωνική ομάδα και να βοηθήσουν ουσιαστικά. Γιατί, μία κοινωνία που βρίσκεται υπό το ζυγό πάσης φύσεως εξαρτήσεων και με τις προεκτάσεις που αυτές μπορεί να έχουν, δεν μπορεί να θεωρείται πολιτισμένη κοινωνία.
*Ο Κωνσταντίνος Α. Ζησιμόπουλος, MD, PhD, είναι Ειδικός Παθολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
