Του Δημήτρη Τουλιάτου
Ανιχνεύεται σφυγμός;
Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που θα ήθελα να απευθύνω στους ανθρώπους του θεάτρου της πόλης μας. Ειδικά σε αυτούς που είναι και δημιουργοί είτε ως συγγραφείς, είτε ως σκηνοθέτες, είτε ως ηθοποιοί.
Που δεν κάνουν διαχείριση των χώρων, όπως έκανα εγώ για 4 χρόνια, αλλά αποτελούν ταυτόχρονα και βασικούς συντελεστές τους.
Ήδη διανύουμε την 4η θεατρική περίοδο χωρίς θεατρική δραστηριότητα. ‘Η, για να είμαι ακριβής, με ανώμαλη θεατρική δράση.
Παραστάσεις που είχαν ξεκινήσει, ή ήταν στα πρόθυρα, σταμάτησαν. Σχέδια για καλοκαίρι, μαράθηκαν, πριν καλά-καλά ανθίσουν. Οι ελπίδες για ομαλότητα πάνε από ανακοίνωση σε ανακοίνωση.
Η παρούσα κατάσταση, με την έναρξη του εμβολίου, αλλά και ένα νέο κύμα, μας μεταθέτει τις ελπίδες για το καλοκαίρι.
Μίλησα με τον Φάνη Δίπλα, ηθοποιό, σκηνοθέτη και υπεύθυνο του Θεάτρου Λιθογραφείον, τον Κώστα Μαλαμή, ηθοποιό και υπεύθυνο του Θεάτρου Αγορά και τον Τηλέμαχο Τσαρδάκα, συγγραφέα, ποιητή, σκηνοθέτη και υπεύθυνο του θεάτρου ACT.
Να ξεκαθαρίσω εδώ ότι επέλεξα τους συγκεκριμένους σε πρώτη φάση και θα ακολουθήσουν και άλλες συζητήσεις στο άμεσο μέλλον.
Φάνης Δίπλας
Μιλώντας για θεατρική δράση σε αναστολή, η συζήτηση συνήθως εστιάζεται στο κέντρο και όχι στη περιφέρεια.
Ποια είναι τα πρόσθετα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι του θεάτρου της περιφέρειας;
Η συζήτηση συνήθως εστιάζεται στο κέντρο για οποιοδήποτε θέμα. Αυτό έχει να κάνει με την ποσότητα.
Για να μιλήσουμε για την περιφέρεια – στην προκειμένη περίπτωση Πάτρα – θα έπρεπε να παράγουμε θέματα. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο η φωνή πολλών ακούγεται, ερεθίζει, ενοχλεί.
Δεν μπορώ να πω ότι υπάρχουν σημαντικά ιδιαιτέρα προβλήματα στην περιφέρεια λόγω της αναστολής της θεατρικής δράσης.
Το Θέατρο είναι κλειστό. Πρόβλημα πρόσθετο μπορεί να είναι στο επάγγελμα του Ηθοποιού.
Λόγω της περιφέρειας δεν μπορεί να έχει άλλη δραστηριότητα π.χ. κινηματογραφική, τηλεοπτική, διδασκαλική…
Είναι τα online υποκατάστατα μια κάποια λύση; Μπορεί να υπάρξει θέατρο χωρίς κοινό;
Αυτόματα απαντώ στην δεύτερη ερώτηση Όχι.
Είμαστε σε μια μετάβαση. Μια βίαιη προσαρμογή. Το Θέατρο μπαίνει μέσα σ’ αυτή την αλλαγή χρησιμοποιώντας άλλα μέσα (ψηφιακή εικόνα) για να υπάρξει.
Δεν μπορώ να προβλέψω τι θα συμβεί; Μερικές σκέψεις μόνο. Θα κάνουμε πρόβες για ένα φανταστικό κοινό και μετά θα στήνουμε μια κάμερα στη θέση του;
Το Θέατρο ως χώρος είναι αναγκαίο; ή θα οδηγηθούμε να έχουμε όποιο χώρο χρειαζόμαστε εσωτερικό ή εξωτερικό προσαρμοζόμενοι σε κινηματογραφήσεις;
Πως λειτουργεί για σένα προσωπικά η αναγκαστική θεατρική απραξία, με τη μορφή που τη ξέρουμε;
Είμαι σε πρόβες ως Ηθοποιός με σκηνοθέτη τον Τσέζαρις Γκραουζίνις.
Ζητείτε από τον Ηθοποιό, στις πρόβες, ως πράξη η “σχέση” με το κοινό. Ποια σχέση χωρίς κοινό;
Όταν θα τελειώσουν οι πρόβες και μια Παράσταση θα χρειάζεται για να συμβεί, ένα κομμάτι της, ένα κομμάτι για να “ολοκληρωθεί”, το έναν θεατή, τότε τι θα συμβεί;
Δεν θα κόψουμε εισιτήρια. Δεν θα δείξουμε την δουλειά μας. Και στο τέλος -νομίζω ότι είναι και το τελευταίο που ενδιαφέρει- δεν θα έχουμε καλλιτεχνικά κάνει την δουλεία μας.
Κώστας Μαλαμής
Το θέατρο είναι σε αναστολή. Πως το βιώνουν και πως το αντιμετωπίζουν αυτό οι άνθρωποι του θεάτρου της περιφέρειας;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περιφέρεια είναι ότι η κάθε παραγωγή απηχεί σε περιορισμένο κοινό.
Είναι τελείως διαφορετική η συνθήκη του θεάτρου όταν απευθύνεσαι στη μισή Ελλάδα της Αττικής από τις σχεδόν τριακόσιες χιλιάδες της περιοχής μας.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι στην επαρχία δεν υπάρχουν οι παράλληλες δραστηριότητες του θεάτρου.
Σπάνια θα κοιτάξει κάποιος εδώ για το καστ μιας κινηματογραφικής ταινίας, δεν υπάρχει πρακτικά διαφήμιση ενώ λείπουν και οι σχολές που θα μπορούσαν να δώσουν ένα πρόσθετο εισόδημα
Μιλώντας για την Πάτρα που έχει κάποιες δυνατότητες, θα πω ότι χρειάζεται συστηματική δουλειά και συνέργειες που δεν υπάρχουν στα θέατρα της πόλης, ώστε να βελτιωθεί κάπως η κατάσταση στο μέλλον.
Μπορούν οι online να προσφέρουν μια διέξοδο; Ταυτόχρονα είναι δυνατόν να υπάρξει θέατρο χωρίς κοινό;
Ξεκινώ από το δεύτερο. Όχι, δεν μπορεί να υπάρξει θέατρο χωρίς κοινό. Το θέατρο είναι μεταφορά ενέργειας ανάμεσα στους ηθοποιούς αλλά περισσότερο ανάμεσα στον ηθοποιό και τον θεατή.
Η απουσία του κοινού αφαιρεί μια βασική θεατρική παράμετρο που είναι ο μηχανισμός της ταύτισης. Θεωρητικά ο θεατής μπορεί να συγκινηθεί και στο σπίτι του βλέποντας μια παράσταση OnLine
Ο ηθοποιός όμως δεν θα το εισπράξει, δεν θα το ανταποδώσει, δεν θα λειτουργήσει το σκηνή – πλατεία – σκηνή, που απογειώνει την παράσταση.
Με βάση τα παραπάνω αρνούμαι να δεχθώ τα OnLine ως θέατρο. Περισσότερο μου δίνουν την αίσθηση του “σεμιναρίου” και της ανάγκης να κρατήσουμε μια επαφή.
Υπό αυτή την έννοια είναι χρήσιμα.
Η πλειοψηφία των ανθρώπων του πολιτισμού νομίζω ότι το είδαν έτσι, γι αυτό και ελάχιστες παραστάσεις στήθηκαν εξ αρχής για OnLine, από θέατρα κυρίως στην Αθήνα που είχαν δυνατότητα πανελλήνιας διαφήμισης.
Το θέατρο ή θα επιστρέψει σε αυτό που γνωρίζαμε ή θα τελειώσει. Είμαστε όλοι μας σε αναμονή..
Ένας χρόνος χωρίς ουσιαστική θεατρική δράση. Τι σημαίνει αυτό για σένα προσωπικά
Ασχολούμαι πάνω από τριάντα χρόνια στην πόλη μας με το θέατρο, από διάφορες θέσεις. Στην αρχή πίστεψα ότι η διακοπή θα ήταν για λίγο.
Όμως μετά το δεύτερο lockdown του Οκτώβρη, ένιωσα την ανάγκη να γυρίσω πίσω στο χρόνο.
Είδα φωτογραφίες, σενάρια από παλιές μας παραστάσεις, άκουσα μουσικές, είδα βίντεο. Καθόμουν στο κλειστό θέατρο και αναπολούσα μνήμες.
Και κυρίως αυτά τα μικρά και ασήμαντα, πέρα από αυτά που βλέπει ο θεατής. Συμφιλιώθηκα με παλιούς ρόλους, με καταστάσεις που κάποτε με είχαν θυμώσει.
Ήταν μια διαδρομή προσωπικής κάθαρσης. Ελπίζω να βγει κάτι περισσότερο από αυτό αλλά ας μην πούμε άλλα. Τελευταία άρχισα να δουλεύω ένα σενάριο που αφορά την Πάτρα με την ελπίδα ότι αφήνουμε σιγά σιγά πίσω μας τα δύσκολα.
Τηλέμαχος Τσαρδακας
Τι σημαίνει η αναστολή της θεατρικής δράσης για την περιφέρεια;
Ειδικά σε σχέση με το κέντρο;
Μας προβληματίζει αυτό που έτσι κι αλλιώς ίσχυε: οι μικρότεροι αριθμοί που έχει η αγορά της περιφέρειας.
Η απουσία των φοιτητών (οι οποίοι μας στήριζαν πολύ) επηρεάζει πολύ και τον δικό μας κλάδο όπως και τους υπόλοιπους της πόλης.
Ο πολιτισμός στην περιφέρεια πρέπει να στηριχθεί περισσότερο μέσω προγραμμάτων αλλά και μέσω της οικονομικής πολιτικής. Έχουν υπάρξει κάποιες κινήσεις και κάποιες επιχορηγήσεις που φυσικά βοηθάνε αλλά δεν ξεφεύγουν απ’ το να είναι μικρά βοηθήματα.
Συνολικά χρειάζεται μια νέα κεντρική πολιτική πολιτιστικής αποκέντρωσης. Ίσως αυτή η κρίση να είναι μια καλή ευκαιρία.
Η αναστολή έφερε online υποκατάστατα. Αποτελούν μια κάποια λύση; Μπορεί να υπάρξει θέατρο χωρίς κοινό;
Το ότι θα χρησιμοποιήσουμε τους νέους τρόπους που προσφέρει η τεχνολογία και το διαδίκτυο για να πούμε τις ιστορίες που έχουμε να πούμε, για να επικοινωνήσουμε την τέχνης μας, είναι κάτι αναπόφευκτο.
Πάντα έτσι γινόταν. Οι συνθήκες σε συνδυασμό με την τεχνολογία φέρνανε μια νέα εποχή.
Δεν ξέρω αν θα πρέπει να το λέμε θέατρο ή κάπως αλλιώς. Σίγουρα το θέατρο με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του δε θα σταματήσει αν υπάρχει ούτε θα υποκατασταθεί
Μπορεί να φτιαχτεί κάτι καινούργιο, πολύ ενδιαφέρον και πολύ προσβάσιμο που θα έχει τα δικά του πράγματα να δώσει.
Αλλά, μόλις αποκατασταθεί ο υγειονομικός κίνδυνος, θα επιστρέψουμε στην κοινή εμπειρία του θεάτρου.
Η αναγκαστική θεατρική απραξία, άλλαξε την καθημερινότητα όλων μας. Πως λειτουργεί αυτό για σένα προσωπικά;
Βρήκα χρόνο να τελειώσω το νέο μου βιβλίο που θα κυκλοφορήσει σε μερικές εβδομάδες.
Επίσης να δουλέψω πάνω σε κάποια επόμενα βήματα, νέες παραστάσεις και νέες προτάσεις που θα γίνουν μέσα από διάφορες συνεργασίες.
Μου έχει λείψει πολύ η επαφή με τον κόσμο και όλο αυτό το θαυμάσιο μελίσσι του θεάτρου, αλλά η μέρα μου εξακολουθεί να είναι παραδόξως γεμάτη.
Είτε με καραντίνα, είτε χωρίς πάντα χρόνο θα αναζητάμε…
Αντί επιλόγου
Υπάρχει λοιπόν σφυγμός;
Είναι σίγουρο ότι υπάρχει και μάλιστα είναι δυνατός.
Πρόβες γίνονται, παραστάσεις προετοιμάζονται, έργα διαβάζονται, ή ξαναδιαβάζονται.
Παράλληλα, πρέπει να επισημάνω και τη θετική στάση της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας που με διάφορους τρόπους στάθηκε – στο μέτρο των δυνατοτήτων της- στο πλευρό των ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού.
Η «αργία» αντί για μητέρα πάσης κακίας, λειτουργεί και θετικά.
Έχω δε την αίσθηση ότι όλη αυτή η συσσώρευση ενέργειας, διάθεσης και δημιουργικότητας θα οδηγήσει σε λαμπρές παραστάσεις στο μέλλον.
Σε παραστάσεις με νέα αξιολόγηση και επανεκτίμηση όσων στερηθήκαμε.
Όσων μας έλειψαν και όσων έχουμε ανάγκη για την ισορροπία του βίου μας.
(από την εφημερίδα “Νεολόγος”).
