ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Οι καταστροφικοί σεισμοί στην Τουρκία και Συρία την Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2023, κλίμακας 7,8 Ρίχτερ και 7,5 Ρίχτερ, άφησαν πίσω τους χιλιάδες νεκρούς και ισοπέδωσε ολόκληρες πόλεις δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων. Τις επόμενες ημέρες συνεργεία έρευνας και διάσωσης από πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες έπιασαν δουλειά με στόχο την ανάσυρση επιζώντων από τα ερείπια, ενώ η περίθαλψη και η στέγαση εκατοντάδων χιλιάδων επιζώντων εν μέσω ενός βαρύ χειμώνα, αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα.
Ο σεισμός στην Τουρκία, παραπέμπει στον πλέον πολύνεκρο σεισμό που έγινε στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αυτού που σημειώθηκε τον Αύγουστο του 1953 στα Επτάνησα. Από τις 9 έως 12 Αυγούστου 1953 σημειώθηκαν διαδοχικά ισχυρές σεισμικές δονήσεις στην Κεφαλονιά, τη Ζάκυνθο και την Ιθάκη, με πολλά θύματα και τεράστιες ζημιές, στα όρια της ολοκληρωτικής καταστροφής. Ο κύριος σεισμός της 12ης Αυγούστου ήταν μεγέθους 7,2 της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο το Αργοστόλι και εντάσεως άνω των 10 βαθμών της 12βαθμίου κλίμακας Μερκάλι. Τα θύματα των σεισμών, σύμφωνα με επίσημους υπολογισμούς είχαν ως εξής:
Κεφαλονιά: 386 νεκροί, 730 τραυματίες, 49.800 άστεγοι (11.182 σπίτια καταστράφηκαν και 2.480 έπαθαν ζημιές).
Ιθάκη: 1 νεκρός, 48 τραυματίες, 1.741 σπίτια κατεστραμμένα, 400 με ζημιές.
Ζάκυνθος: 455 νεκροί, 912 τραυματίες, 29 αγνοούμενοι, 93.152 άστεγοι (25.323 κατεστραμμένα σπίτια, 4.217 με ζημιές).
Καταστροφές σημειώθηκαν σε Ηλεία και Αιτωλία.
Η αποστολή του «Νεολόγου» των Πατρών
Μετά και το τελικό χτύπημα του Εγκέλαδου – 7,2 Ρίχτερ – το πρωινό της Τετάρτης 12 Αυγούστου, η Κεφαλονιά ισοπεδώθηκε ολοκληρωτικά, εκτός από το βόρειο τμήμα της, ενώ στη Ζάκυνθο πέρα από τις ζημιές και θα θύματα είχαν ξεσπάσει μεγάλες φωτιές. Ο κύριος σεισμός της 12ης Αυγούστου έγινε αισθητός μέχρι τη Νότιο Ιταλία και φυσικά στην Πάτρα. Καθ’ όλη τη διάρκεια των τραγικών γεγονότων στα νησιά, η εφημερίδα της Πάτρας αφιερώνει σημαντικό μέρος της ύλης της στους σεισμούς με φωτογραφίες στην πρώτη της σελίδα και αναλυτικά ρεπορτάζ. Μάλιστα, ο «Νεολόγος» των Πατρών στις 11 Αυγούστου, στέλνει τον δημοσιογράφο Παν. Παπανδρόπουλο με το πλοίο στην Ιθάκη, την οποία αντικρίζει ισοπεδωμένη, ενώ βιώνει τον μεγάλο σεισμό της 12ης Αυγούστου που έπληξε την περιοχή.
Μαρτυρία Παπανδρόπουλου από τον μεγάλο σεισμό
Στο φύλλο της Παρασκευής 14 Αυγούστου 1953, ο «Νεολόγος» των Πατρών γράφει στην πρώτη του σελίδα: «Ακόμη εν εικοσιτετράωρον εφιαλτικής αγωνία – Σάβανον υρανομήκεις φλόγας και μαύρα νέφη καπνού τυλίσσει την Ζάκυνθον – Δονήσεις και φοβερός πάταγος αλλεπάλληλων εκρήξεων ολοκληρώνουν τα στοιχεία της κολάσεως – Εις την Κεφαλληνίαν τα όρη της παραλίας, μετά τον νέον σεισμόν, κατολισθαίνουν προς την θάλασσαν – Χωρίς να δύνανται να προσδιορισθούν, πάντως υπολογίζεται ότι ανέρχονται εις χιλιάδας οι νεκροί και οι τραυματίαι». Στο ίδιο φύλλο του «Νεολόγου» των Πατρών και στην πρώτη σελίδα δημοσιεύεται φωτογραφία που έχει τραβήξει ο απεσταλμένος της εφημερίδας από την Ιθάκη, υπό τον τίτλο «Το Αργοστόλι καταρρέει και πνίγεται εις την σκόνην», ενώ όπως διαβάζουμε στη λεζάντα η φωτογραφία τραβήχτηκε «κατά τας στιγμάς του μεγάλου σεισμού της Τετάρτης». Όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τα όσα γράφει ο Παπανδρόπουλος στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας, η φωτογραφία τραβήχτηκε από το πλοίο «Γλάρος» στο οποίο επέβαινε ο δημοσιογράφος και το οποίο προσέγγιζε το λιμάνι στο Βαθύ της Ιθάκης. Ιδού πως περιγράφει ο απεσταλμένος της εφημερίδας, τα όσα αντίκρισε όταν πάτησε το πόδι του στο νησί, αμέσως μετά τον καταστροφικό σεισμό: «Όταν κατήλθομεν εκ του «Γλάρου» εις την παραλίαν του Βαθέος είδομεν το πλείστον των οικιών κατακειμένων εις ερείπια εκ της πρωϊνής δονήσεως, ήτις συνεπλήρωσε το καταστροφικόν έργον των προηγουμένων. […] Οι κάτοικοι της γραφικής νήσου είχον τραπή από ενωρίς εις τους γύρω ελαιοφυτευμένους λόγους με ό,τι ηδυνήθησαν να συναποκομίσουν εκ των ερειπωθών οικιών των».
Συγκλονιστικά είναι τα όσα περιγράφει ο Παπανδρόπουλος από τη Σάμη της Κεφαλονιάς, στην οποία βρέθηκε αργότερα την ίδια ημέρα: «Μέχρι σήμερον διαρκώς ανασύρονται πτώματα εκ των ερειπίων και ο αριθμός των θυμάτων ανέρχεται συνεχώς. Ήδη, ήρχισεν η αποσύνθεσις πολλών πτωμάτων, των οποίων η εκταφή καθίσταται αδύνατος. Υπάρχουν περιπτώσεις, που ετάφησαν ζωντανοί άνθρωποι και απεβίωσαν εξ ασφυξίας μετά πολλάς ώρας, διότι δεν έτυχον βοηθείας. […] Μια μητέρα είχεν εναποθέσει τα δύο παιδιά της πλάϊ – πλάϊ εις την εκκλησίαν και τα ερωτούσε σε τόνο δραματικής ειρωνείας “αν πεινούν να τα ταΐση”. Παιδιά ανεζήτουν υπό τα ερείπια τους γονείς των και γονείς τα τέκνα των φανάζοντες τα ονόματά των».
Απόγνωση στο λιμάνι της Πάτρας
Καθοριστική ήταν η συμβολή των πληρωμάτων των παραπλεόντων πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και του Ισραήλ, στις προσπάθειες διάσωσης και αρωγής των κατοίκων, καθώς ο κρατικός μηχανισμός της Ελλάδας ήταν απροετοίμαστος για τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Ωστόσο, όπως διαβάζουμε στον «Νεολόγο» των Πατρών της Παρασκευής 14 Αυγούστου 1953, στο λιμάνι της πόλης καταφθάνουν με πλοία εκατοντάδες σεισμόπληκτοι από τα νησιά. Μάλιστα, η εφημερίδα δημοσιεύει στην πρώτη της σελίδα, φωτογραφίες των σεισμοπλήκτων με ζωγραφισμένη την αγωνία στα πρόσωπά τους. Όπως γράφει χαρακτηριστικά η εφημερίδα: «Η πόλις μας και δη παραλιακός χώρος, παρουσιάζει από την πρώτην πρωϊνήν ώραν της χθές θέαμα άνευ προηγουμένου. Χιλιάδες κόσμου κατακλύζουν τας αποβάθρας όπου προσεγγίζουν τα εκ των νήσων καταπλέοντα σκάφη και περιστοιχίζουν τους καταφθάνοντας σεισμοπαθείς ζητούντες πληροφορίας περί της τύχης των συγγενών των εκ Ζακύνθου, Κεφαλληνίας και Ιθάκης. Δεκάδες σεισμοπλήκτων περιφέρονται ημίγυμνοι ή φέροντες μόνον πυζάμες εις τας οδούς, πολλαί δε γυναίκες, εξερχόμεναι των πλοίων γονυπετείς διασχίζουν την πόλιν κατευθυνόμεναι προς τας εκκλησίας δια να ευχαριστήσουν τον Θεόν, οποίος τους έσωσε από την τραγικήν καταστροφήν».
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
Άγγλοι στρατιώτες μεταφέρουν τραυματισμένους στο σεισμό της Κεφαλονιάς το 1953
