ΤΟΥ ΦΑΝΗ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΥ
Ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη», έχει πλέον καθιερωθεί και αποτελεί ένα από τα πιο συζητημένα θέματα στην τεχνολογία και την κοινωνία, καθώς διαθέτει τεράστιες δυνατότητες και προκλήσεις για το μέλλον και έχει επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Το Πανεπιστήμιο της Πάτρας μάλιστα, πρωτοπορεί στον τομέα αυτό, όπως άλλωστε προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία και τους δείκτες της νέας έκδοσης του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), σύμφωνα με τα οποία το Πανεπιστήμιο Πατρών κατατάσσεται στην πρώτη θέση με 631 δημοσιεύσεις, ενώ ακολουθεί το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με 556 δημοσιεύσεις και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με 448 δημοσιεύσεις.
Ο «Νεολόγος» των Πατρών απευθύνθηκε στον καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής, Ηλεκτρολόγο Μηχανικό με Διδακτορικό Δίπλωμα Μηχανικού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής κ. Σπύρο Λυκοθανάση, ο οποίος γνωρίζει σε βάθος το θέμα.
Που αποδίδετε το γεγονός ότι το πανεπιστήμιο της Πάτρας κατατάσσεται πρώτο ανάμεσα στα πανεπιστήμια της χώρας σε αριθμό δημοσιεύσεων, σύμφωνα με την έρευνα από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου;
Το Πανεπιστήμιο της Πάτρας διαθέτει μια κρίσιμη μάζα ερευνητών που ασχολούνται με το αντικείμενο της Τεχνητής Νοημοσύνης, καθώς υπάρχουν το Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής, στο οποίο είμαι καθηγητής Υπολογιστικής Νοημοσύνης, και το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών.
Επιπλέον, επειδή η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένας διεπιστημονικός κλάδος, καθώς προέρχεται από πολλούς τομείς επιστήμης όπως είναι τα μαθηματικά, η πληροφορική, η γνωστική ψυχολογία κτλ, υπάρχουν ερευνητικές ομάδες σε άλλα Τμήματα του Πανεπιστημίου της Πάτρας που ασχολούνται με την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και το αυτό των Μηχανολόγων. Επιπλέον το καλοκαίρι του 2020, ιδρύθηκε το Πανεπιστημιακό Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας, το οποίο έχει ένα από τα εννέα ερευνητικά ινστιτούτα και ένα από αυτά είναι το ινστιτούτο τεχνητής νοημοσύνης, στο οποίο έχω την τιμή να είμαι διευθυντής. Επομένως είναι λογικό, να λειτουργούν περισσότερες ερευνητικές ομάδες, οι οποίες παράγουν περισσότερο ερευνητικό έργο. Κατά τη γνώμη μου, αυτό κάνει τη μεγάλη διαφορά του Πανεπιστημίου της Πάτρας σε σχέση με τα άλλα Πανεπιστήμια.
Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη τεχνητή νοημοσύνη ως απειλή ή ως ευκαιρία για το μέλλον;
Είναι ένα ερώτημα που στο οποίο μπαίνουν πολλά φιλοσοφικά ερωτήματα. Είναι σαν να με ρωτάτε, «εάν έχω ένα όπλο, ποιος σκοτώνει, το όπλο ή εγώ;». Η απάντηση στο ερώτημά σας, έχει να κάνει με το πώς χρησιμοποιούμε κάθε δημιούργημα της τεχνολογίας. Αναμφισβήτητα, τίθενται ηθικά θέματα, τα οποία πρέπει να λάβουμε υπόψη, τα οποία ήδη έχουν αρχίσει να απασχολούν την επιστημονική κοινότητα διεθνώς. Για παράδειγμα, για να εκπαιδευτεί ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης απαιτούνται δεδομένα, τα οποία μπορεί να είναι προσωπικά δεδομένα, ιατρικά δεδομένα κτλ., κατά συνέπεια μπαίνει ένα ερώτημα ποιος και με ποιο σκοπό χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα. Άλλο ένα ακόμη ζήτημα που απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, είναι η αιτιολόγηση των προτεινόμενων από την τεχνητή νοημοσύνη αποφάσεων, καθώς κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα δεν υπάρχει.
Για το λόγο αυτό, βρίσκεται σε εξέλιξη μεγάλη επιστημονική έρευνα για το πώς τα συστήματα αυτά θα είναι κατανοητά από τον χρήστη. Μια άλλη περιοχή έρευνας στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι η αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη. Και αυτό διότι, η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιεί δεδομένα, τα οποία εάν κάποιος παρέμβει σε αυτά, θα δοθούν λανθασμένες απαντήσεις. Για παράδειγμα, εάν σε μια βάση ιατρικών δεδομένων γίνει μια εισβολή από κάποιον κακόπιστο και αλλάξει τα δεδομένα αυτά, προφανώς και οι απαντήσεις που θα δοθούν από το σύστημα ην τεχνητής νοημοσύνης θα είναι λανθασμένες. Αυτό πάντως, που πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει μπει ήδη στην καθημερινότητά μας. Για παράδειγμα στο κινητό μας τηλέφωνο, υπάρχουν πολλά στοιχεία μηχανικής μάθησης και της τεχνητής νοημοσύνης. Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα, είναι ο λεγόμενος εκδημοκρατισμός της τεχνητής νοημοσύνης. Δηλαδή, όλες αυτές οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης να φτάσουν σε όλους τους χρήστες, σε όλες τις εταιρείες, σε όλους τους οργανισμούς και να μην αποτελούν ένα προνόμιο όσων έχουν χρήμα ή εξουσία.
Ποιες είναι οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης στο άμεσο μέλλον, καθώς βλέπουμε ότι υπάρχει ραγδαία αύξηση της χρήσης της.
Αυτό είναι αποτέλεσμα της τεράστιας εξέλιξης των υπολογιστών. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης επεξεργάζονται μεγάλο όγκο δεδομένων και απαιτούνται για τη λειτουργία τους πολύ μεγάλοι πόροι, με συνέπεια να για να παραχθούν τα δεδομένα να απαιτούνται χιλιάδες υπολογιστές. Οπότε τίθεται εκ των πραγμάτων ένα θέμα, ώστε να βρεθούν πιο αποδοτικοί τρόποι λειτουργίας των συστημάτων αυτών, οι οποίοι δεν θα επιβαρύνουν το περιβάλλον. Ένα ακόμη θέμα που συζητείται ευρέως το τελευταίο διάστημα είναι το μοντέλο γλωσσικής επεξεργασίας φυσικής γλώσσας, το ChatGPT, το οποίο αλλάζει τον τρόπο διδασκαλίας στα Πανεπιστήμια και σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Πρόκειται για ένα ανοικτό θέμα για την επιστημονική κοινότητα. Τώρα αρχίζουμε και συζητούμε πως θα «αμυνθούμε» ως πανεπιστημιακοί, πως θα αντιδράσουμε εάν ένας φοιτητής μας φέρει μια άριστη εργασία που δεν θα είναι δική του, αλλά αποτέλεσμα της τεχνητής νοημοσύνης. Τέτοια θέματα ακόμη δεν έχουν λυθεί.
Υπάρχουν κρούσματα συγγραφής εργασιών από φοιτητές μέσω της συγκεκριμένης εφαρμογής; Στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, ήδη έχουν εντοπιστεί.
Θεωρώ ότι θα υπάρχουν και στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, ωστόσο ακόμη δεν έχουν ανακαλυφθεί. Μην ξεχνάτε ότι, ούτε εμείς γνωρίζαμε μέχρι πρότινος, ότι η συγκεκριμένη εφαρμογή μπορεί να φτάσει μέχρις αυτού του σημείου. Προσωπικά δεν έχω τέτοια εμπειρία. Εξάλλου, το μάθημά μου δεν είναι θεωρητικό και το ChatGPT έχει να κάνει πιο πολύ με θεωρητικά αντικείμενα. Σε κάθε περίπτωση αυτά τα συστήματα δεν έχουν τελειοποιηθεί και όταν ένας έμπειρος καθηγητής διορθώσει ένα κείμενο φοιτητή του, που έχει γραφτεί από την τεχνητή νοημοσύνη, είναι σε θέση να το καταλάβει αμέσως. Είναι η εμπειρία και η ανθρώπινη νοημοσύνη που ακόμη δεν μπορεί να πιάσει η τεχνητή νοημοσύνη. Πάντως σε καμία των περιπτώσεων αυτά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το γιατρό, τον συγγραφέα, γενικά τον άνθρωπο, ωστόσο μπορούν να λειτουργήσουν ως υποστηρικτικά εργαλεία, τα οποία είναι πολύ χρήσιμα.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
