Η παθιασμένη νεότητα του Αδαμάντιου Κοραή- Συζητώντας με την Αργυρώ Μαντόγλου

04.05.2021 / 2:20
collage-ink

Συνέντευξη στον Μιχάλη Παπαγεωργίου

Στο νέο της μυθιστόρημα «Τρικυμίες Παθών» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος» , η Αργυρώ Μαντόγλου επιχειρεί με συγγραφική τόλμη να φωτίσει το «αθέατο σκηνικό» των νεανικών χρόνων του Αδαμάντιου Κοραή. Τον Ιούνιο του 1771 ένας νεαρός έµπορος αποπλέει µε τον βοηθό του από το λιµάνι της Σµύρνης µε προορισµό το κοσµοπολίτικο Άµστερνταµ, όπου θα αναλάβει τη διεύθυνση ενός εµπορικού συνεταιρισµού. Είναι ο εικοσιτριάχρονος ∆ιαµαντής Κοραής, που πέρα από τις εµπορικές δραστηριότητες θέλει απελπισµένα να ξεφύγει από τον ζυγό των Τούρκων, να αναπνεύσει τον αέρα της ελευθερίας και να καλλιεργήσει το πνεύµα του στη «φωτισµένη» Ευρώπη.
Μιλήσαμε μαζί της για τους «αλλόκοτους σπασμούς» του Κοραή, το στοίχημα για τη γλώσσα του βιβλίου και τη γοητεία που ασκεί το Άμστερνταμ.

Eίσαστε   «μπαρουτοκαπνισμένη» στο χώρο της συγγραφής και των γραμμάτων. Τι ήταν αυτό που γέννησε τις αναστολές (όπως εξομολογείστε, σε μας τους αναγνώστες)  για να ασχοληθείτε με τα νεανικά χρόνια του Κοραή;

Το ανάστημα του αντρός, αλλά και οι ελάχιστες πληροφορίες που διαθέτουμε για εκείνα τα νεανικά του χρόνια στο Άμστερνταμ. Ο Κοραής δεν ήταν ένα δευτερεύον ιστορικό πρόσωπο, αλλά μια εμβληματική μορφή,  ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και συνεπώς μια προσωπικότητά πολύ πιο απαιτητική για να αναπτυχθεί μέσα στο πλαίσιο μιας μυθιστορηματικής βιογραφίας.  Πρόκειται για έναν άνθρωπο του πνεύματος και όχι των «αιμάτων» και των αρμάτων, όπως λέει και ο ίδιος, συνεπώς οι επινοημένες σκηνές απαιτούσαν ιδιαίτερη προσοχή.  

Ο Αδαμάντιος Κοραής μέσα από τις σελίδες του βιβλίου δείχνει να έχει τις ανησυχίες και τους «αλλόκοτους σπασμούς» ενός νέου που ψάχνει τη ρότα του. Ποια πιστεύετε πως είναι η εικόνα που έχει επικρατήσει για το ποιος ήταν στο «συνολικό κάδρο»;

Η εικόνα που έχει επικρατήσει είναι αυτή του αυστηρού λογίου, ωστόσο μέσα στα γραπτά του και ιδιαίτερα στην αλληλογραφία του, συναντάμε έναν  άνθρωπο παθιασμένο, ευφυή και καινοτόμο, έναν άνθρωπο  αποφασισμένο να δώσει τις μάχες του.

 Οι «αλλόκοτοι σπασμοί» που πάθαινε όταν ήταν υποχρεωμένος να συμβιώνει με τους Τούρκους τον ανάγκασαν να καταφύγει στην Εσπερία και να αφοσιωθεί στην προσπάθεια «καθαρισμού» της γλώσσας από  τούρκικες εκφράσεις,  λέξεις αλλά και συνήθειες.

Μου άρεσε αρκετά στο βιβλίο αυτή η παλάντζα χρέους προς τις οικογενειακές αξίες και η ανάγκη αποσκίρτησης.  Η καταγωγή του Κοραή και ο υλισμός τον οδήγησε σε ένα είδος απομονωτισμού; Κατά πόσο τα χρήματα είναι «απαγορευμένο» να συνοδεύουν τον πνευματικό πλούτο ;

Το αντίθετο ισχύει, χωρίς χρήματα, την εποχή τουλάχιστον του Κοραή, η  όποια εκπαίδευση και εμπειρία, πέραν του στενού κύκλου, ήταν απαγορευτική. Νομίζω ότι ο ίδιος δεν αποποιήθηκε ποτέ την ανάγκη για οικονομική ευχέρεια, προκειμένου να συνεχίσει τις μελέτες του και να απολαύσει τα αγαθά της ζωής.  Προσπάθησε να ισορροπήσει αυτές τις δυο ιδιότητες -τις οικογενειακές αξίες με  τις δικές του αναζητήσεις- κι αυτό είναι ένα από τα θέματα του βιβλίου. Επιπλέον, εκείνη την εποχή, χωρίς τον υλικό πλούτο ή έστω τη συνδρομή κάποιου πλουσίου μέντορα η απόκτηση του πνευματικού πλούτου θα ήταν ένας στόχος ανέφικτος.

Πόσο δύσκολη ήταν για εσάς η επιλογή της γραφής και του λόγου που θα χρησιμοποιήσετε στο βιβλίο; Ποιο είναι το σημαντικότερο απότοκο της επιρροής του Δάσκαλου Κοραή  στη γλώσσα μας;

Αυτό ήταν το δυσκολότερο σκέλος της όλης  προσπάθειας:  η ενσωμάτωση των κοραϊκών ρήσεων και εκφράσεων μέσα στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα, χωρίς να κάνω παραχωρήσεις και να απολέσω το δικό μου ύφος .

Ήθελα να είναι ένα βιβλίο φιλικό προς τον αναγνώστη, να μπορεί να παρακολουθήσει κανείς τον λόγο και την πλοκή, αλλά και να εμπλουτιστεί η εμπειρία του, μέσα από τον λόγο και τις σκέψεις του ήρωα. Βλέπουμε από νωρίς –και είναι αυτή η περίοδος που αποτυπώνεται στο βιβλίο- την έγνοια του για τη γλώσσα, το μέλημά του για τον εμπλουτισμό της με λέξεις αρχαίας ελληνικής προέλευσης, και τον «καθαρισμό» της  από τις τούρκικες, τις ιταλικές  και τις αρβανίτικες. Υπερασπιστής της μέσης οδού, αναγνώρισε την ικανότητα της γλώσσας να απορροφά και να ανανεώνεται τα νέα στοιχεία και επιρροές, αλλά ταυτόχρονα ο ίδιος υποστήριξε την ανάγκη του καθαρισμού της από τα «ζιζάνια».

Και το προηγούμενο μυθιστόρημα σας διαδραματίζεται στο Άμστερνταμ. Τι είναι αυτό που σας ασκεί αυτή την  γεωγραφική έλξη;

Στο Άμστερνταμ  αισθάνεσαι την έντονη  παρουσία της Ιστορίας ωστόσο εκεί δεν είναι   μακρινή και απρόσιτη, όπως σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, εκεί η Ιστορία  εξακολουθεί να ανασαίνει. Αισθάνεσαι ότι δεν είναι δύσκολο με «χρονικά άλματα» να «συναντηθείς» με το παρελθόν.  Περπατώντας στους δρόμους και στα κανάλια της νομίζεις ότι βρίσκεσαι  στην «Πόλη με τις ιστορίες» και στην επόμενη γωνιά θα αποκαλυφθεί και μια καινούργια. Έτσι τουλάχιστον ένιωθα εγώ την εποχή που έγραφα αυτά τα δυο βιβλία.  

(από εφημερίδα Νεολόγος των Πατρών)

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα