Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς με τη συγκατάθεση του βασιλιά Γεωργίου Β’ ανέστειλε βασικά άρθρα του Συντάγματος.
ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΕΚΙΡΗ
Οι εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 δεν έδωσαν την πλειοψηφία σε κανένα κόμμα. Πρώτο κόμμα αναδείχτηκε το Κόμμα των Φιλελευθέρων, με 126 Βουλευτικές έδρες. Ακλούθησαν το Λαϊκό Κόμμα, με 72 έδρες, η Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωση (Κονδύλης, Θεοτόκης, Ράλλης, Στράτος, Τουρκοβασίλης), με 60 Βουλευτικές έδρες, το Παλλαϊκό Μέτωπο (ΚΚΕ), με 15 έδρες, ο Δημοκρατικός Συνασπισμός (Καφαντάρης, Παπαναστασίου, Παπανδρέου), με 11 έδρες, οι Ελευθερόφρονες (Μεταξάς), με 7 έδρες, το Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα, με 7 έδρες, η Παλαιοδημοκρατική Ένωση Κρήτης, με 3 έδρες, και από 1 έδρα το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας και οι Νεοφιλελεύθεροι Ιωαννίνων.
Στις εκλογές αυτές δεν έθεσε υποψηφιότητα ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, το δε Εθνικό Ενωτικό Κόμμα του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, καίτοι κατήλθε στις εκλογές, δεν εξέλεξε Βουλευτή.
Τα αποτελέσματα των εκλογών δεν ευνόησαν κανένα από τα κόμματα και έτσι η χώρα έδειχνε να οδηγείται σε ακυβερνησία. Όλες οι προσπάθειες για να σχηματιστεί Κυβέρνηση δυο ή περισσότερων κομμάτων απέτυχαν, διότι δεν υπήρχε συμφωνία όσον αφορά το πρόσωπο του Πρωθυπουργού.
Η κυβέρνηση Δεμερτζή
Τελικά προτάθηκε ως Πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής, καθηγητής της Νομικής Σχολής, ο οποίος είχε χρηματίσει και πάλι Πρωθυπουργός. Η ορκωμοσία της νέας Κυβέρνησης έγινε στις 14 Μαρτίου 1936. Εντυπωσιακή ήταν η προώθηση του Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος ορκίστηκε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Στρατιωτικών και Αεροπορίας.
Η προώθηση, όμως, του Ιωάννη Μεταξά δε σταμάτησε εδώ. Το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα του 1936 πέθανε αιφνιδίως ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Δεμερτζής, σε ηλικία 60 ετών.
Η παρέμβαση του Γεωργίου
Μετά το θάνατο του Δεμερτζή, χωρίς καν διαβουλεύσεις, ο Βασιλιάς Γεώργιος έδωσε την εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης στον Μεταξά. Η ενέργεια αυτή του Βασιλιά ήταν αντίθετη με τις θέσεις των Αρχηγών των κοινοβουλευτικοί κομμάτων.
Πρέπει εδώ να σημειώσουμε, ότι ο Ιωάννης Μεταξάς ορκίσθηκε Πρωθυπουργός στις 13 Απριλίου 1936 και διατήρησε το κυβερνητικό σχήμα του αποθανόντος Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Δεμερτζή, χωρίς καμία αλλαγή. Κράτησε ο ίδιος το Υπουργείο Στρατιωτικών και Αεροπορίας. Στην πορεία όμως, έκανε πολλές αλλαγές και στις 25 Απριλίου παρουσιάσθηκε στη Βουλή για να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης. Τελικά, οι Αρχηγοί των περισσότερων κομμάτων έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση Μεταξά. Υπέρ ψήφισαν 241 Βουλευτές, κατά 16, ενώ υπήρξαν και 4 αποχές.
Έτσι, ο Ιωάννης Μεταξάς κέρδισε τη μεγάλη μάχη μέσα στη Βουλή με συντριπτική πλειοψηφία.
Οι κινητοποιήσεις των εργατών
Εν τω μεταξύ, μετά την ψήφο εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση ξέσπασαν μεγάλες κινητοποιήσεις εργαζομένων στη Θεσσαλονίκη, με αίτημα τις αυξήσεις στους μισθούς και τα ημερομίσθια. Αρχικά ξεσηκώθηκαν οι καπνεργάτες. Στην πορεία τους συμπαραστάθηκαν και οι άλλοι εργαζόμενοι, με συνέπεια να σημειωθούν αιματηρές συγκρούσεις με τη Χωροφυλακή και τις Στρατιωτικές Δυνάμεις. Αποτέλεσμα αυτών των συγκρούσεων (9 Μαΐου 1936) ήταν ο θάνατος 12 διαδηλωτών και ο τραυματισμός 280. Στην κηδεία των 12 διαδηλωτών, που έγινε στις 10 Μαΐου 1936, παραβρέθηκαν 250.000 πολίτες, οι οποίοι διαδήλωσαν εναντίον της Κυβέρνησης Μεταξά.
Οι απεργιακές κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν και τον Ιούνιο και τον Ιούλιο σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Στις 3 Αυγούστου αποφασίστηκε η κήρυξη 24ωρης πανεργατικής απεργίας για τις 5 Αυγούστου, από τις Γενικές Συνομοσπονδίες Εργατών Ελλάδας.
Το Υπουργικό Συμβούλιο της 4ης Αυγούστου
Το πρωί της 4ης Αυγούστου ο Ιωάννης Μεταξάς συγκάλεσε Έκτακτο Υπουργικό Συμβούλιο, δίνοντας την εντύπωση ότι αντικείμενο της σύσκεψης θα ήταν η αντιμετώπιση της απεργίας που είχαν κηρύξει οι Γενικές Συνομοσπονδίες Εργατών Ελλάδας.
Όμως το Υπουργικό Συμβούλιο τελείωσε με την υπογραφή δύο Προεδρικών Διαταγμάτων, τα οποία αμέσως προωθήθηκαν στο Βασιλιά για υπογραφή και εν συνεχεία δημοσιεύτηκαν αυθημερόν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Με το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα αναστέλλονταν οι διατάξεις των άρθρων 5, 6, 10, 11, 12, 14, 20 και 95 του ισχύοντος Συντάγματος σε όλη την επικράτεια για απειληθείσα σοβαρή διατάραξη της δημοσίας τάξεως. Με το δεύτερο Προεδρικό Διάταγμα διαλυόταν, βάσει του άρθρου 37 του Συντάγματος, η Γ΄ Αναθεωρητική Βουλή.
Τα Προεδρικά Διατάγματα δεν τα υπέγραψαν τρεις Υπουργοί από το Υπουργικό Συμβούλιο. Βέβαια, οι Υπουργοί που δεν τα υπέγραψαν τα Προεδρικά Διατάγματα και παραιτήθησαν από την Κυβέρνηση ήταν οι εξής: Ο Υπουργός Οικονομικών Γεώργιος Μαντζαβίνος, ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Π. Δεκάζου και ο Υπουργός Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως Δημήτριος Ελευθεριάδης. Μετά τις ανωτέρω παραιτήσεις και συγκεκριμένα στις 5 Αυγούστου 1936 ορκίσθηκε ο Κωνσταντίνος Ζαβιτσάνος ως Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως, Υπουργός Οικονομικών και προσωρινώς Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και ο Αλέξανδρος Κορυζής Υπουργός Υγιεινής και Αντιλήψεως. Επίσης ως Υπουργοί ορκίσθησαν ο Δευκαλίωνας Ρεδιάδης ως Υφυπουργός Οικονομικών, ο Αρ. Δημητράτος ως Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας, ο Γεράσιμος Αλιβιζάτος ως Υφυπουργός Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως, ο Ιππ. Παπαβασιλείου ως Υπουργός Ναυτικών και ο Μιχάλης Πάσαρης ως Υφυπουργός Αεροπορίας.
Τα πράγματα, όμως, δεν έμειναν εκεί. Είχαμε και άλλες εξελίξεις. Εκδόθηκαν τα Διατάγματα βάσει των οποίων διαλύονταν όλα τα πολιτικά κόμματα. Επίσης, την επομένη, 5 Αυγούστου, δεν κυκλοφόρησαν οι εφημερίδες, ενώ το βράδυ της ίδιας ημέρας άρχισαν οι πρώτες συλλήψεις, πράγμα το οποίο πιστοποιούσε τη Συνταγματική εκτροπή. Μεταξύ των πρώτων συλληφθέντων ήταν οι Αλ. Σβώλος, I. Σοφιανόπουλος, Θεμ. Τσάτσος, Κ. Γαβριηλίδης κ.ά.
Κατ’ αυτό τον τρόπο καταργήθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα και εγκαθιδρύθηκε η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, με τη σύμφωνη γνώμη του Βασιλιά Γεωργίου.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
