Η Αγγελική Σπανού μιλά στον «Ν» : «Παρακαλώ γυναίκες, μην κλαίτε»

15.10.2022 / 8:30
27_ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ_ΚΕΦΑΛΙ-1

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Δυο γυναίκες συνομιλούν μεταξύ τους με e mail μακρόσυρτα που απαιτούν προσοχή . Δεν είναι αδιακρισία, δεν είναι κρυφή ικανοποίηση. Είναι ένας αναγνωστικός κατασταλτικός πυρετός που εξουδετερώνει αντισώματα κακοποιητικών συμπεριφορών που δεν ξεπήδησαν τα πέντε τελευταία χρόνια. Πάντα υπήρχαν. Η συγγραφέας –δημοσιογράφος Αγγελική Σπανού πάντα έχει κάτι καταπραϋντικό στη γραφή της αφού όμως νιώσεις λίγο «εκτός», από τις ζώνες ανακούφισης.

Στο νέο της μυθιστόρημα « Η καλύτερή μου φίλη» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Τόπος»  μιλάει για όλες τις γυναίκες και ας χρησιμοποίει δύο ηρωίδες.  Είναι η Ελένη, η Μαρία, η Άννα, η Γεωργία.
Είναι τα κορίτσια που µάτωσαν αναζητώντας τον έρωτα και τον εαυτό τους. Είναι οι γυναίκες που θα γνωρίσουν τη βία και τον προσωπικό όλεθρο στα χέρια του άντρα που εµπιστεύονται, αγαπάνε, επιλέγουν.Είναι πια πρωταγωνίστριες σε ρεπορτάζ, πυροδοτούν συζητήσεις στα social media. Άγιες και καταραµένες, οικείες και ξένες, δίπλα µας και παραπέρα, µέσα µας και µακριά.Μίλησα μαζί της  για χαμηλές πτήσεις στα ρηχά , την αξία της γραπτής επικοινωνίας και το χρώμα της εποχής που ζούμε

Είναι σαφή, πολλά και επίκαιρα  τα ερεθίσματα για να γράψεις αυτού του είδους την ιστορία  σαν την «Καλύτερη μου φίλη». Ήταν κάτι που σε απασχολούσε από πιο παλιά για να το επεκτείνεις λογοτεχνικά , πριν μας παρασύρει όλους η χιονοστιβάδα του #metoo;

Με απασχολούσε πάντα η ανθρώπινη καταστροφικότητα και η δύναμή της. Είχα την απορία, τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε το όριο του νόμου, πόσοι δίπλα μας και ανάμεσά μας θα γίνονταν βιαστές, δολοφόνοι, βασανιστές. Όσο περνούν τα χρόνια πείθομαι πως το κακό γύρω είναι περισσότερο από το καλό. Η χιονοστιβάδα του #metoo επιβεβαίωσε αυτό που ήδη ήξερα: Ότι η αίσθηση της ατιμωρησίας απελευθερώνει την ανθρώπινη αθλιότητα. Οι θύτες αισθάνονται παντοδύναμοι γιατί έχουν εξουσία, γιατί δεν τους βλέπει κανείς και γιατί μέχρι τώρα ελάχιστοι που έκαναν τα ίδια το πλήρωσαν. “Η καλύτερη μου φίλη” δεν είχε υποψιαστεί ότι το κακό θα την κυνηγούσε όσο μακριά και αν πήγαινε.

Η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου αναζητά την «ελευθερία» της από τη μέγγενη του παρελθοντικού ιστού κακοποίησης για να βρεθεί σε μια εφιαλτική λούπα. Γιατί αποφάσισες αυτό το μοτίβο ; Υπάρχουν γυναίκες που σαν «μαγνήτης» έλκουν το κακό ή απλά είναι να μη σου τύχει;

Νομίζω ότι όταν δεν υπάρχει κάποια μεγάλη αφήγηση για να πιαστούν από τα φτερά της, οι νέοι άνθρωποι δυσκολεύονται πολύ να βρουν ένα νόημα στη ζωή τους. Αν όλα είναι εδώ και τώρα, εγώ και αυτό που βλέπω, αγγίζω, φτάνω, τότε συνηθίζει κανείς να θέλει ό,τι μπορεί. Χαμηλές πτήσεις, σχέσεις στα ρηχά, κούφιος ατομισμός,  μικρές προσδοκίες, αδυναμία σύνθετης σκέψης, ευπιστία, εγκλωβισμός σε στερεότυπα και σε φαινομενικά εύκολες επιλογές. Μια κοπέλα που ερωτεύεται την εικόνα του άλλου, την εικόνα της μαζί του, την φαντασιακή εικόνα τους στο μέλλον, μπορεί να δει μέσα του αυτό που θα θέλε να υπάρχει. Αν δεν ξέρεις ποιος είναι ο άλλος και δεν έχεις μάθει να μαθαίνεις τους ανθρώπους, μόνο από τύχη δεν θα μπλέξεις άσχημα.

Πόσο βοήθησε ή ταλαιπώρησε την έμπνευσή  σου η σωρεία υποθέσεων κακοποίησης που λογικά εμφανίζονταν μέρα παρά μέρα , καθώς έγραφες το βιβλίο; Που διαχωρίζεται η μυθοπλασία από την πραγματικότητα μιας που συνδέεις  και αληθινά  γεγονότα (υπόθεση Γιακουμάκη);

Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να επινοήσω μια ιστορία πιο δυνατή από αυτές που εξελίσσονται στη ζωή. Μου αρέσει να διαβάζω βιογραφίες και να βλέπω ταινίες βασισμένες σε αληθινά γεγονότα. Με ελκύει το μυστήριο της ανθρώπινης φύσης σε πραγματικές συνθήκες, σήμερα και εκεί έξω. Προφανώς έχει να κάνει με το ότι είμαι δημοσιογράφος και δουλεύω παρατηρώντας. Δεν αισθάνομαι συγγραφέας με την έννοια ότι κάνω σπουδαία μυθοπλασία και έχω αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Ζω γράφοντας αυτά που σκέφτομαι. Και όλο και περισσότερο αυτά που σκέφτομαι δεν έχουν να κάνουν με την επικαιρότητα αλλά με την ψυχή.

Χρησιμοποιείς δύο φωνές , δύο φίλες που επικοινωνούν μεταξύ τους   ψηφιακά . Είναι κάτι που παρατηρώ τώρα τελευταία στη λογοτεχνία , ας πούμε το παράδειγμα της   Ρούνει. Μπορεί να γίνει ουσιαστική επιστολική επικοινωνία; Μήπως  η έλλειψη εγγύτητας είναι σημαντικό ντεφό;

Εξαρτάται. Για μένα η γραπτή επικοινωνία είναι κάποιες φορές πιο φυσική, πιο άμεση και πιο ουσιαστική από την προφορική. Το πρώτο “σ αγαπώ” στον άντρα μου το  είπα με email. Και από κοντά αποκλείεται να το έλεγα γιατί γνωριζόμασταν πολύ λίγο. Η παρουσία μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ασθενέστατη και διεκπεραιωτική. Επομένως, εκεί δεν επικοινωνώ παρά πολύ σπάνια.  Η κόρη μου όμως έχει ψηφιακές εμπειρίες σημαντικές! Είναι θέμα γενιάς, ιδιοσυγκρασίας – πολλά μαζί. Βέβαια, δεν συζητάμε για ψηφιακή επικοινωνία αλλά για ανταλλαγή μηνυμάτων, δηλαδή για κάτι πολύ λιγότερο, αν δεν έχει προηγηθεί πρόσωπο με πρόσωπο γνωριμία. Το βασικό για μένα είναι να λέμε την αλήθεια. Όπως μπορεί ο καθένας. Με τα λόγια, με τις λέξεις, δεν έχει και μεγάλη σημασία.

Η ψυχαναλυτική φωνή του βιβλίου έχει δυνατό αποτύπωμα. Έχεις χρειαστεί ποτέ τη βοήθεια της επιστήμης ; Πιστεύεις πως ακόμα δαιμονοποιείται;  Η ακόμα και αν θες, μήπως παρουσιάζεται πια σαν μια απλή λύση, σαν ένα απλό αναλγητικό;

Οι συμμαθητές μου στο Βαρβάκειο θυμούνται (και γελάνε βέβαια!) πως διάβαζα Φρόιντ στο γυμνάσιο. Χωρίς προφανή εξήγηση, η ψυχανάλυση με γοήτευε πολύ πριν συναντήσω τον άντρα της ζωής μου που είναι ψυχαναλυτής. Ίσως ετοιμαζόμουν για να τον βρω. Επομένως, η ψυχανάλυση δεν είναι απλώς μέσα στη ζωή μου, κυριαρχεί. Σε ψυχοθεραπεία είμαι από το 2018, όταν διαγνώστηκα με πολλαπλή σκλήρυνση. Μέχρι τότε δεν το δοκίμασα, από τη μια γιατί νόμιζα ότι τα ξέρω όλα, από την άλλη γιατί δεν είχα χρόνο για μένα. Μετά βρήκα χρόνο αναγκαστικά έχοντας πια καταλάβει ότι τελικά δεν τα ήξερα όλα. Ναι, πιστεύω πολύ και στην ψυχανάλυση και στην ψυχοθεραπεία που είναι επώδυνες διαδικασίες γιατί ανασύρουν στην επιφάνεια τα πιο σκοτεινά κομμάτια του εαυτού και σε φέρνουν απέναντι στις αντιφάσεις σου, στη μικρότητά σου, στα τραύματα από το παρελθόν και σε φόβους για το μέλλον. Βέβαια, έχει σημασία να βρεις τον /την κατάλληλο/η συνοδοιπόρο και δυστυχώς κυκλοφορούν πολλοί “μπλοφατζήδες” και δήθεν ειδικοί. Επίσης δυστυχώς, η ψυχανάλυση είναι ακριβή υπόθεση και επομένως έχει ταξικό πρόσημο, η ψυχοθεραπεία είναι πιο εύκολα προσβάσιμη αλλά η επιλογή είναι δύσκολη μέσα σε ένα χάος προτάσεων.

Η θεατρικότητα του κειμένου είναι σχεδόν χειμαρρώδης με τον ρεαλισμό της. Μιας που γνωρίζω την άμεση σχέση σου με το θέατρο , πως φαντάζεσαι τη μεταφορά του βιβλίου επί σκηνής; Μονόλογος ή πινγκ πονγκ μέχρι να πέσει το μπαλάκι στο πάτωμα;

Συνεργάζομαι με την Ελένη Σκότη στο εργαστήριο της στο “Θέατρο επί Κολωνώ” και δουλεύουμε για ένα πολυπρόσωπο έργο που τελειώνω τώρα. Εμπνευσμένο από την επικαιρότητα και αυτό γιατί δεν ξέρω να κάνω κάτι άλλο.

Αγγελική , από τη διόπτρα της πένας σου ακτινογραφείται  με καθαρό και ειλικρινή τρόπο η εποχή που ζούμε . Χρωμάτισέ μας το πλαίσιο του φετινού (σου;μας;) φθινοπώρου.

Αν με έναν μαγικό τρόπο μπορούσα να γίνω ξανά 20 χρόνων, δεν θα το έκανα. Μου φαίνεται πια ανυπόφορα δύσκολη η ζωή και με τρομάζει η καταστροφή του περιβάλλοντος που δεν σταματά παρά την κλιματική αλλαγή. Ποιος νέος σήμερα, αν δεν έχει στήριξη από τους γονείς του, μπορεί να κάνει οικογένεια και να ζήσει αξιοπρεπώς μόνο με το εισόδημα του; Ποιος μπορεί να κάνει έναν μήνα διακοπές στις Κυκλάδες, να ταξιδέψει στον κόσμο, να αμειφθεί ανάλογα με τη δουλειά του, να έχει ελεύθερο χρόνο και να μην βασανίζεται με το άγχος της απόλυσης και της αβεβαιότητας; Αισθάνομαι πολύ τυχερή που δεν ζω σε συνθήκες πολέμου και φτώχειας , που δεν είμαι μόνη και που σου δίνω συνέντευξη χωρίς να έχω και πολλά πω!

Έργα και ημέρες της Αγγελικής Σπανού

Η Αγγελική Σπανού γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα. Σπούδασε ελληνική φιλολογία και νοµική στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Από το 1993 εργάζεται ως δηµοσιογράφος.
Τον Απρίλιο του 2019 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πόλις το βιβλίο της Απαρατήρητοι – Ιστορίες ανθρώπων που δεν τους έχεις προσέξει. Από τις Μεταµεσονύκτιες Εκδόσεις κυκλοφόρησαν στη συνέχεια τα βιβλία της Ματιέ, Dyspnea – Ιστορίες Covid-19 και το διήγηµα Τη λένε Μαντώ. Συνεργάζεται, γράφοντας θεατρικά κείµενα, µε το Studio της οµάδας ΝΑΜΑ στο Θέατρο Επί Κολωνώ όπου διδάσκει υποκριτική η Ελένη Σκότη.

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα