H Πάτρα την ημέρα του αναθέματος – Όταν οι Πατρινοί έριχναν την πέτρα στον Βενιζέλο

12.12.2020 / 13:58
βενιζελοσ αναθεμα

Επιμέλεια: Φάνης Βγενόπουλος

Τον Δεκέμβριο του 1916 ο Εθνικός Διχασμός ανάμεσα σε Βενιζελικούς και Αντιβενιζελικούς βρίσκεται στο αποκορύφωμά του. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήθελε η Ελλάδα να μπει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τις δυνάμεις της Αντάντ, ενώ ο βασιλιάς Κωνσταντίνος – πιεζόμενος από τους Γερμανούς – υπερασπιζόταν την ουδετερότητα της χώρας.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος παραμένει στη Θεσσαλονίκη, επικεφαλής της κυβέρνησης της «Εθνικής Άμυνας», ενώ στην πρωτεύουσα κυριαρχούν οι βασιλικοί με τον βασιλιά Κωνσταντίνο να ηγείται του «Κράτους των Αθηνών». Το μένος και ο φανατισμός και από τις δύο πλευρές, βρίσκεται στο ζενίθ.

Από τον Εθνικό Διχασμό δεν ξέφυγε και η Εκκλησία της Ελλάδος. Οι μητροπολίτες της λεγόμενης Παλαιάς Ελλάδας υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο (οι περιοχές που είχαν ελευθερωθεί πριν από το 1912), συντάσσονται με τον Κωνσταντίνο, ενώ οι μητροπολίτες των «Νέων Χωρών» με τον Βενιζέλο.

Μέσα στο κλίμα αυτό, διοργανώνεται στην Αθήνα ογκώδης αντιβενιζελική πορεία στις 12 Δεκεμβρίου 1916. Με επικεφαλής την Ιερά Σύνοδο, οι διαδηλωτές κατευθύνονται στο Πεδίο του Άρεως για να αναθεματίσουν τον «σατανά» της πολιτικής ζωής του τόπου, Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι πέτρες του Αναθέματος έφθασαν στην Αθήνα και ρίχτηκαν στο Πεδίον του Άρεως.

Μετά το αθηναϊκό Ανάθεμα, οι τοπικοί Επίστρατοι και ιερείς αναπαρέστησαν την ίδια σκηνή σε μικρογραφία στις περισσότερες πόλεις και στα χωριά του «κράτους των Αθηνών».

Στο μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Πελοποννήσου, την Πάτρα, η ημέρα του «Αναθέματος», που έγινε στις 15 Δεκεμβρίου, περιγράφονται αναλυτικά στο φύλλο  της 16ης Δεκεμβρίου 1916 του «Νεολόγου των Πατρών». Ο κεντρικός τίτλος είναι: «Ο χθεσινός λαϊκός συναγερμός δια το ανάθεμα των προδοτών. Όλαι αι λεπτομέρειαι».

Ο τόπος

Η Πλατεία Ομονοίας είχε επιλεγεί ως τόπος του «Αναθέματος».   Η  εφημερίδα αναφέρει πως ενώ η ώρα του «αναθέματος» είχε ορισθεί για τις  3μ.μ, ήδη από τις 2μ.μ ο χώρος είναι πλημμυρισμένος από κόσμο και δεκάδες άλλοι καταφθάνουν ανεβαίνοντας την οδό Καλαβρύτων όπου έχουν αναρτηθεί επιγραφές:  «… προ του παντοπωλείου Μαυρόγιαννη αιωρείται άνωθεν μέλαινα επιγραφή με τα λέξεις «Κατάρα και ανάθεμα εις τον προδότην Βενιζέλον».

Ο τεράστιος λάκκος του αναθέματος «είχε ανορυχθή προς την μεσημβρινήν πλευράν της πλατείας» και είχε διαστάσεις τετράπλευρου με πλευρά τριών μέτρων και βάθος ένα μέτρο. Γύρω από τον λάκκο είχε παραταχθεί δύναμη στρατιωτών και χωροφυλάκων ώστε να μην προσεγγίζει κανείς, κάτι που στάθηκε αδύνατο αφού τα πλήθη «διασπούν την ζώνην και περιτριγυρίζουν τον λάκκον αναφωνούντα διαρκώς ανάθεμα».

H Πάτρα την ημέρα του αναθέματος - Όταν οι Πατρινοί έριχναν την πέτρα στον Βενιζέλο 2

Οι πέτρες του αναθέματος

 «Που θα βρούμε πέτρες;» αναρωτιούνται οι πολίτες στα καφενεία, στα γραφεία και στους δρόμους. Οι περιγραφές οι σχετικές με τις πέτρες που θα χρησιμοποιηθούν για το ανάθεμα, παρά την κρισιμότητα της κατάστασης, δεν λείπουν τα ευτράπελα.

«Να πάρτε μαζί την πέτρα σας! Μη πάτε χωρίς πέτρα για δε θα βρήτε», ήταν η επίσημη προτροπή προς τους πολίτες. Όμως υπάρχει και το «επιχειρηματικό δαιμόνιο της φυλής» που δεν θα άφηνε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Έτσι, μικροπωλητές με κάρα βρίσκονταν στους δρόμους και τις πλατείες, ιδιαίτερα δε στη διαδρομή από την οδό Καλαβρύτων (σημ. η οδός Γούναρη) στην πλατεία Ομονοίας.

Οι συμμετέχοντες

Στο ανάθεμα κατά του Βενιζέλου πρωτοστατεί η Εκκλησία. Ο Μητροπολίτης Αντώνιος, ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Γεννάδιος και ο ιερός κλήρος, βρίσκονται στην πρώτη σειρά και δίνουν το τόνο στο συγκεντρωμένο πλήθος.

Επίσης, παρούσες οι τοπικές Αρχές: Ο Βουλευτής Βασ. Ρούφος, ο Νομάρχης, ο Δήμαρχος με το Δημοτικό Συμβούλιο, ο Φρούραρχος, ο Εισαγγελέας, οι Δικαστές και οι Στρατοδίκες, αξιωματικοί και λοιποί δημόσιοι υπάλληλοι.

Οι μαθητές των Ελληνικών και Δημοτικών σχολείων σε παράταξη στη μεσημβρινή πλευρά   του λάκκου έχοντας ο καθένας από μια πέτρα στο χέρι. Τα Σωματεία, οι Σύλλογοι και  οι Συντεχνίες. Οι συνοικίες της πόλης που έφταναν με τις δικές τους επιγραφές επικεφαλής.

Μερικές από αυτές: «Ανάθεμα αιώνιον των σφαγέων της Ελλάδος», «Κατάρα     και ανάθεμα επικεφαλής του αρχιπροδότου», «Κατάρα εφ’ολοκλήρου της γενεάς του αρχιπροδότου», «Ανάθεμα εις την ψυχήν της ιοβόλου εχίδνης», «Κατάρα εις τας γενεάς των προδοτών της Ελλάδος».

Η τελετουργία

 «Οι Αρχιερείς κρατούσιν υψωμένην την χείρα με τον λίθον. Τα πλήθη αποκαλύπτονται. Η στιγμή είναι φοβερά. Η Ορθόδοξος Εκκλησία πρόκειται να αναθεματίσει και αφορίση τους Εφιάλτας της Πατρίδος. Τα πλήθη ριγούν. Ο Σεβασμιώτατος Επίσκοπος κ. Αντώνιος έχων αριστερά τον Σεβασμ. Μητροπολίτην Κορυτσάς κ. Γεννάδιον, υψώνει την δεξιάν με τον λίθον του αναθέματος και αναφωνεί: κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου…».

Το πλήθος τον διακόπτει αρκετές φορές φωνάζοντας «κατάρα» και «ανάθεμα αιώνιον» μέχρι τη στιγμή που καταφέρνει να ολοκληρώσει τον αναθεματισμό: «Κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου, φυλακίσαντος αρχιερείς και προδώσαντος την πατρίδα και τον δαφνοστεφή Θρόνον της Ελλάδος ανάθεμα και κατάρα! …. Τι επηκολούθησε δεν περιγράφεται. Βροχή, καταιγίς λίθων πίπτει επί του λάκκου. Οι Αρχιερείς και αι αρχαί μόλις και μετά βίας κατορθώνουν να απομακρυνθούν από την λαϊκήν εκείνην θύελλαν».

Η ψυχολογία

«Ό,τι εγένετο χθες το απόγευμα εν Πάτραις κατά το ανάθεμα των προδοτών, δεν ήτο λαϊκός συναγερμός, δεν ήτο λαϊκή πλημμύρα, δεν ήτο λαϊκός χείμμαρος, δεν ήτο λαϊκόν κύμα, ήτο μια αγρία θύελλα της λαϊκής ψυχής ήτις εξέσπασε χθες το απόγευμα εις μιαν μυριόφωνον κραυγήν κατάρας και αναθέματος κατά των Εφιαλτών της Πατρίδος και του Θρόνου.

Αι Πάτραι δεν ενθυμούνται παρομοίαν λαϊκήν πλημμύραν, δεν ενθυμούνται παρόμοιον συναγερμόν λαού, όστις έσπευδε να ρίψη τον λίθον της κατάρας κατά των αφορισθέντων υπό της Ορθοδόξου εκκλησίας Προδοτών της Ελληνικής Πατρίδος.

Η λαϊκή ψυχή ουδέποτε ησθάνθη τοιαύτην τρικυμίαν οργής και αγανακτήσεως, όσην χθες καθ’ ήν ώραν έσπευδε να αναθεματίση και καταρασθή μετά της Εκκλησίας τους στυγερούς προδότας του Έθνους. …».

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα