H ελευθερία στο διαδίκτυο: «Κανείς δεν πρέπει να διώκεται για τις απόψεις του»

01.10.2022 / 11:28
diadiktio

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ

eleni.paraskevopoulou@gmail.com

Στην εποχή της απόλυτης κυριαρχίας του διαδικτύου και των social media, η συμπεριφορά των χρηστών, αποτελεί πολύ συχνά, αντικείμενο δικαστικών υποθέσεων. Πολλές είναι οι περιπτώσεις που φτάνουν στις αίθουσες και αφορούν σχόλια, emoticon κ.ο.κ. και για κάποιες μάλιστα απ’ αυτές υπάρχουν και καταδικαστικές αποφάσεις. Όπως αυτή του 2018, όπου το Μονομελές Πρωτοδικείο Βόλου, επέβαλε φυλάκιση έξι μηνών σε άντρα για χρήση emoticon, που γελούσε σε ανάρτηση μιας επαγγελματίας στο facebook. Το ερώτημα λοιπόν που γεννάται είναι: Που «σταματά» η ελευθερία του λόγου;

 Στο «Νεολόγο» των Πατρών μιλά ο Κωνσταντίνος Κρεμμύδας, Δικηγόρος Παρ. Αρείω Πάγω, LL.M Eur., Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών δίνοντας απαντήσεις για το ποια τελικά είναι τα «όρια», ποιες είναι οι νομικές συνέπειες, πώς κάποιος μπορεί να προστατεύει;

H ελευθερία στο διαδίκτυο: «Κανείς δεν πρέπει να διώκεται για τις απόψεις του» 2

Κάθε μήνυμα που μεταδίδεται στο διαδίκτυο προστατεύεται

«Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα που προστατεύεται από το άρθρο 19 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, καθώς και από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, και όσον αφορά στην Ελλάδα προστατεύεται από το άρθρο 14 του Συντάγματος. Συγκεκριμένα, η ελευθερία της έκφρασης και διάδοσης των στοχασμών αποτελεί συστατικό στοιχείο της προσωπικότητας. Το 14 Σ μολονότι αναφέρεται στην γραπτή και δια του τύπου έκφραση κατοχυρώνει οπωσδήποτε και την έκφραση γνώμης μέσω του διαδικτύου. Επομένως κάθε είδους μήνυμα που μεταδίδεται στο διαδίκτυο προστατεύεται ως ελευθερία της έκφρασης. Πρόσφατα (2020), το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ αναγνώρισε τη διαδικτυακή ελευθερία ως ανθρώπινο δικαίωμα και τόνισε «τη σημασία της εφαρμογής μιας συνεκτικής, επικεντρωμένης στα ανθρώπινα δικαιώματα προσέγγισης στην παροχή και επέκταση της πρόσβασης στο Διαδίκτυο, και ζήτησε από όλα τα κράτη να καταβάλλουν προσπάθειες για τη γεφύρωση των πολλών μορφών ψηφιακών διαιρέσεων».

Κανείς δεν πρέπει να διώκεται για τις απόψεις του

«Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά πάγια νομολογία του, ορίζει ότι οποία κάθε είδος λόγου προστατεύεται από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), και συνεπώς, στο προστατευτικό πλαίσιο του άρθρου 10, εντάσσεται οι πληροφορίες ή ιδέες που θίγουν, ή ενοχλούν, καθώς, κανείς δεν πρέπει να υπόκειται σε διακριτική μεταχείριση και να διώκεται για τις απόψεις του, κατά το άρθρο 19 §1 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα. Η ελευθερία της έκφρασης ασκείται υπό την επιφύλαξη των γενικών κανόνων που ισχύουν για όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως του μέσου που θα επιλέξουν. Δεν συνιστά λοιπόν ελευθερία της έκφρασης η εξύβριση μέσω του διαδικτύου, η παραβίαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η εξαπάτηση, η δυσφήμηση και η προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Ταυτόχρονα, και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δέχεται σταθερά ότι κάθε είδος λόγου δεν απολαύει της ίδιας προστασίας από το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (που κατοχυρώνει το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης). Έτσι, παραδοσιακά στη νομολογία ο πολιτικός λόγος και εν γένει οι ιδέες και πληροφορίες που άπτονται του δημοσίου ενδιαφέροντος τυγχάνουν ευρύτερης, σχεδόν απόλυτης προστασίας. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται και στην ειδικότερη νομολογία σχετικά με τον πολιτικό λόγο στο διαδίκτυο. Πρέπει ωστόσο να τονιστεί ότι οι σημαντικότεροι περιορισμοί της ελευθερίας του λόγου στο διαδίκτυο πηγάζουν από την προστασία της προσωπικότητας και τη διατήρηση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Όρια στην ελευθερία της έκφρασης θέτουν και οι υπόλοιπες συνταγματικές διατάξεις που προστατεύουν τον ιδιωτικό βίο του ατόμου, το απόρρητο των επικοινωνιών, την παιδική ηλικία και τα προσωπικά δεδομένα. Απαγορεύεται συνεπώς η διάδοση ψευδών ειδήσεων (fake news) καθώς και η ρητορική μίσους (hate speech).

Οι νομικές συνέπειες

«Δεδομένων των ανωτέρω, είναι σαφές ότι η ελευθερία της έκφρασης στο διαδίκτυο, κυρίως δε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τελεί υπό τον όρο του σεβασμού των υπολοίπων Συνταγματικών Δικαιωμάτων. Συνιστούν συνεπώς, ανεπίτρεπτη και παράνομη άσκηση του δικαιώματος ελευθερίας της έκφρασης, οι υβριστικές αναρτήσεις και σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα, η διάδοση ψευδών ειδήσεων μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης καθώς και η επεξεργασία και αναπαραγωγή δεδομένων προσωπικών χαρακτήρα, (μέσω αναδημοσίευση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα – είτε κοινοποιώντας φωτογραφίες, είτε γεγονότα και πληροφορίες που αποτελούν δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα). Οι ως άνω παραβιάσεις τυποποιούνται ως αδικήματα στον Ποινικό Κώδικα, και τα θύματα μπορούν να προβούν σε κατάθεση έγκλησης για εξύβριση, δυσφήμηση και συκοφαντική δυσφήμηση (361, 362, 363 ΠΚ) καθώς και σε κατάθεση μήνυσης για παραβίαση προσωπικών δεδομένων σύμφωνα με το άρθρο 38 του Ν. 4624/2019. Επιπρόσθετα, μπορούν να ασκήσουν και αγωγή ενώπιον των αρμοδίων Δικαστηρίων για προσβολή της προσωπικότητας τους (άρθρο 57 Αστικού Κώδικα ) λόγω αδικοπρακτικής συμπεριφοράς (Άρθρο 914 Αστικού Κώδικα) αξιώνοντας και χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστησαν. Επίσης, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και υπό προϋποθέσεις επικείμενου κινδύνου άλλως κατεπείγουσας περίπτωσης, υπάρχει η δυνατότητα να καταθέσουν και αίτηση ασφαλιστικών μέτρων. Σε κάθε περίπτωση, τόσο τα Δικαστήρια όσο και η νομοθετική πρωτοβουλία θα πρέπει να σέβονται τις ιδιαιτερότητες της διαδικτυακής επικοινωνίας καθώς και το συνταγματικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την ελευθερία της έκφρασης και να μην υιοθετούν υπέρ του δέοντος αυστηρές και ανελαστικές λύσεις που οδηγούν αναπόφευκτα στην παραβίαση δικαιωμάτων των χρηστών. Η μόνη αποδεκτή κρατική παρέμβαση θα πρέπει αφενός να αφορά στην ενίσχυση της ισότιμης συμμετοχής στην κοινωνία της πληροφορίας και αφετέρου να επιδιώκει την πάταξη του ηλεκτρονικού εγκλήματος».

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών

Ακολουθήστε το dete.gr στο Google News

Ακολουθήστε μας στο Google News απο τον υπολογιστή αλλά και από την εφαρμογή Google News του κινητού σας.

Σχετικά Άρθρα

ροή ειδήσεων

πρωτοσέλιδα