ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ
eleni.paraskevopoulou@gmail.com
Ακραία καιρικά φαινόμενα «χτύπησαν» πρόσφατα την Δυτική Ελλάδα προκαλώντας σοβαρά προβλήματα σε πολλές περιοχές στην Αχαΐα, την Ηλεία και την Αιτωλοακαρνανία, με αποτέλεσμα ένας άνθρωπος να χάσει τη ζωή του και προκληθούν εκτεταμένες ζημιές.
Η κακοκαιρία «σάρωσε» ολόκληρο το παραλιακό μέτωπο της Πάτρας προκαλώντας μεγάλες καταστροφές, σε σπίτια, καταστήματα, δρόμους. Η αύξηση της ραγδαιότητας των βροχοπτώσεων, στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, φαίνεται πως έχει τις «ρίζες» της και στην κλιματική αλλαγή.
Ξηρασία και θύελλες ενισχύονται, οι πάγοι λιώνουν πιο γρήγορα… Είναι πλέον αποδεκτό ότι το κλίμα στον πλανήτη αλλάζει. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρών κυμάτων καύσωνα και των καταστροφικών πλημμυρών τείνουν να γίνουν νέα κανονικότητα. Η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζει σταδιακά το κλίμα, προσθέτοντας τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου σε εκείνες που θεωρούνται φυσιολογικές στην ατμόσφαιρα.
Τι συμβαίνει με το κλίμα ;
Τα επιπλέον αέρια του θερμοκηπίου προέρχονται κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, καθώς και από άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αποψίλωση των τροπικών δασών, η γεωργία, η κτηνοτροφία και η παραγωγή χημικών ουσιών. Και κάπως έτσι ενισχύουν το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία της γης να αυξάνεται με πρωτοφανείς ρυθμούς και να επέρχονται σημαντικές αλλαγές στο κλίμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς ήδη έχει αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη κατά περισσότερο από 1 °C σε σύγκριση με το επίπεδο των θερμοκρασιών που επικρατούσαν πριν από τη βιομηχανική εποχή. Οι επιστήμονες μάλιστα προειδοποιούν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 °C θα έχει σοβαρές, ακόμη και μη αναστρέψιμες συνέπειες για το περιβάλλον και τις κοινωνίες μας.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη αισθητές σε ολόκληρο τον κόσμο και προβλέπεται να γίνουν συχνότερες και εντονότερες τις επόμενες δεκαετίες.
• 400. 000 πρόωροι θάνατοι ετησίως λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης
• 90. 000 θάνατοι ετησίως λόγω καύσωνα
• 40 % λιγότερο διαθέσιμο νερό στις νότιες περιοχές της ΕΕ
• 2,2 εκατομμύρια άτομα να κινδυνεύουν από παράκτιες πλημμύρες κάθε χρόνο
• 190 δισ. ευρώ σε ετήσιες οικονομικές ζημίες
Ο «Νεολόγος» προσεγγίζοντας το θέμα μιλά με ειδικούς οι οποίοι αναλύουν τι ακριβώς συμβαίνει και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Παναγιώτης Δημόπουλος – Καθηγητής Βοτανικής και Οικολογίας
Απαιτείται διεπιστημονικό σχέδιο δράσης, χθες
Ο Παναγιώτης Δημόπουλος, Αντιπρύτανης Έρευνας και Ανάπτυξης – Καθηγητής Βοτανικής και Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών εξηγεί:
«Είναι το αντίστοιχο φαινόμενο που ζήσαμε στη διάρκεια του καλοκαιριού, όπου το φετινό καλοκαίρι ήταν το πιο ζεστό και είχαμε και συνθήκες καύσωνα, δύο φορές καύσωνα στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, της Αχαΐας και της Πάτρας είναι ακριβώς το ίδιο, η άλλη πλευρά.
Ουσιαστικά τώρα έχουμε βροχοπτώσεις και έχουμε μεγάλη ραγδαιότητα των βροχοπτώσεων, φαινόμενα τα οποία συγκαταλέγονται στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης που είναι εδώ, τη βιώνουμε πια, δεν είναι κάτι που το περιμένουμε, που το προβλέπουμε είναι εδώ είναι εδώ αλλά περιμένουμε μεγαλύτερη ένταση βροχοπτώσεων, μεγαλύτερη συχνότητα πλημμυρικών φαινομένων, σε αντίθεση με το παρελθόν που επίσης είχαμε αλλά έπαιζε ρόλο πόσο συχνά ή λιγότερο συχνά τις είχαμε.
Σίγουρα υπάρχουν τρόποι να μετριάσουμε τουλάχιστον τις επιπτώσεις, αυτό δηλαδή που μπορούμε αυτή τη στιγμή να κάνουμε είναι μέσα από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, όπου βεβαίως θα υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί επιστήμονες που θα λαμβάνουν υπόψη τους όλες τις παραμέτρους.
Δηλαδή θα υπάρχουν άνθρωποι που θα ασχολούνται με τα γεωλογικά φαινόμενα, τις διαβρώσεις, τις αποκλίσεις, με τα κομμάτια των οικοσυστημάτων. Μπορείτε να φανταστείτε στο όρος Παναχαϊκό να καταστρέφαμε οτιδήποτε δασικό υπάρχει εκεί; Οι πλημμύρες που βλέπουμε στην Πάτρα ή στην Αχαΐα θα ήταν πολλαπλάσιες, οι καταστροφές που θα επέρχονταν θα ήταν πολλαπλάσιες.
Άρα ένα κομμάτι που επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πέραν από τους γεωλόγους, τους υδρολόγους, τους ανθρώπους που ασχολούνται με τα χειμαρρικά φαινόμενα, με τα πλημμυρικά φαινόμενα, είναι και αυτοί οι άνθρωποι που θα φροντίσουν ώστε να πάρει μέτρα η Περιφέρεια, η κεντρική κυβέρνηση, ο Δήμος.
Χρειάζεται ολοκληρωμένη προσέγγιση και πολύεπιστημονική, αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να μας φοβίζει, αυτά τα θέματα επειδή αφορούν όλους τους πολίτες και οι επιπτώσεις τους είναι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προφανέστατα πρέπει να μας αφορούν όλους, τους επιστήμονες. Γνωρίζω ότι υπάρχει μία πρωτοβουλία εκ μέρους του Περιφερειάρχη Νεκτάριου Φαρμάκη και του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών Χρήστου Μπούρα, εκεί λοιπόν χρειάζεται να συμπληρωθούν τα αντικείμενα των επιστημόνων που διαθέτει το Πανεπιστήμιο μας και να εκπονηθεί τώρα, χθες, ένα σχέδιο δράσης το οποίο δεν θα παραπέμπει στο μέλλον, θα παραπέμπει στο άμεσο μέλλον, δηλαδή στο βραχυπρόθεσμο κομμάτι προκειμένου να γίνουν αποφασιστικά βήματα μετριασμού αυτών των επιπτώσεων».
Ανδρέας Καζαντζίδης – Διευθυντής του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας
Να μας γίνει ένα καλό μάθημα και να προετοιμαστούμε αναλόγως
Το 1/3 της βροχής που πέφτει σε έναν χρόνο στην Πάτρα έπεσε μέσα στον φετινό Νοέμβριο, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στον «Νεολόγο» ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας Ανδρέας Καζαντζίδης. Η κορύφωση της βροχόπτωσης του περασμένου μήνα που παρατηρήθηκε στην Πάτρα συνέβη την περασμένη εβδομάδα όταν η κακοκαιρία, η συνεχόμενη βροχή και οι δυνατοί άνεμοι προκάλεσαν σωρεία καταστροφών . Ήταν όμως όλα αυτά που ζήσαμε συνέπεια του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής που πλέον έχει μπει για τα καλά στις ζωές όλων μας;
«Αυτό που γνωρίζουμε ήταν ότι η ραγδαιότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα του Νοεμβρίου ήταν αρκετά υψηλή και ότι τις συγκεκριμένες ημέρες που προκλήθηκαν οι πλημμύρες και η καταστροφές είχαμε μια εκτεταμένη κακοκαιρία. Από εκεί και πέρα, όμως, χρειαζόμαστε περισσότερα δεδομένα και στοιχεία να έχουμε στη διάθεση μας για να πούμε με επιστημονική σιγουριά ότι τα ακραία αυτά καιρικά φαινόμενα αποτελούν συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Πιθανόν και να σχετίζονται με επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά αυτό είναι κάτι που δεν αλλάζει την ουσία του όλου θέματος, ούτε και τους τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων ακραίων φαινομένων».
Σύμφωνα με τον κ. Καζαντζίδη η κλιματική αλλαγή δεν είναι απαραίτητο να έχει μία σταθερή πορεία στον τρόπο εκδήλωσης των συνεπειών της, αλλά αντίθετα είναι πιο πιθανό ξαφνικές και απότομες εμφανίσεις, με ραγδαίες και απρόβλεπτες μεταβολές που ενδεχομένως να έχουν αντίστοιχες επιπτώσεις στις περιοχές που θα εκδηλώνεται.
«Δεν υπάρχει ένας σταθερός κανόνας για την κλιματική αλλαγή. Το μόνο σίγουρο και αυτό που γνωρίζει η επιστήμη είναι ότι θα οδηγήσει εν τέλει στην αύξηση της θερμοκρασίας, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει».
Πώς μπορούν όμως να αντιμετωπιστούν τα ακραία αυτά καιρικά φαινόμενα από όπου και αν προέρχονται από τη στιγμή που εκδηλώνονται τόσο έντονα πλέον;
Σύμφωνα με τον κ. Καζαντζίδη μαζί με τις προβλέψεις που γίνονται για τον καιρό και την εκδήλωση των φαινομένων για κάθε περιοχή θα πρέπει η Πολιτεία να αναπτύξει και μια νοοτροπία για τα σενάρια αντιμετώπισης τους.
«Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα φαινόμενα σε ένα τοπικό επίπεδο. Μαζί με τις κλασικές μετεωρολογικές προβλέψεις θα πρέπει να αναπτύξουμε ένα σχέδιο κάθε φορά που να αναφέρεται στις ενδεχόμενες επιπτώσεις των φαινομένων αυτών και στα πιθανά προβλήματα που μπορεί να φέρουν στις περιοχές που εκδηλώνονται, έτσι ώστε να είμαστε σε ετοιμότητα.
Για παράδειγμα στην περίπτωση της Πάτρας και των όσων έγιναν στην παραλιακή ζώνη η πρόβλεψη μιλούσε για ιδιαίτερα ισχυρούς ανέμους που θα κυριαρχούσαν στην περιοχή. Ένα σενάριο αντιμετώπισης των επιπτώσεων από την πρόβλεψη αυτή θα μπορούσε να οδηγούσε σε καλύτερα αποτελέσματα. Όμως το σημαντικό δεν έχει να κάνει με το τι έγινε και τι δεν έγινε. Σε αυτό που θα πρέπει να δώσουμε βάση είναι στο να μας γίνει ένα καλό μάθημα και στο να προετοιμαστούμε αναλόγως, έτσι ώστε την επόμενη φορά που θα έχουμε τέτοια ακραία φαινόμενα να μας βρουν με μεγαλύτερη ετοιμότητα».
Πέτρος Αχιλλεόπουλος – Δρ. Φυσικής Ωκεανογραφίας
Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τους σχεδιασμούς μας
Ο γεωλόγος – γεωφυσικός και Διδάκτωρ Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών Πέτρος Αχιλλεόπουλος, μιλώντας στον «Νεολόγο» των Πατρών αναφέρει πώς η κλιματική αλλαγή είναι εδώ μαζί με τις επιπτώσεις για το περιβάλλον και τους ανθρώπους:
«Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός, είναι εδώ και παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά ιδιαίτερα στις χώρες τις βόρειας Ευρώπης αυξάνονται πολύ οι βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες είναι πλέον ένα συνηθισμένο φαινόμενο το χειμώνα, στις χώρες τις Κεντρικής και της Νότιας Ευρώπης βλέπουμε ολοένα και πιο συχνά να πλήττονται από καύσωνα, από ξηρασίες και από δασικές πυρκαγιές και γενικότερα στην περιοχή τη δική μας, της Μεσογείου, το χαρακτηριστικό της Μεσογείου το χαρακτηριστικό της κλιματικής αλλαγής όπως αποτυπώνεται τα τελευταία χρόνια είναι η λειψυδρία. Έχουμε μεγάλο κίνδυνο ξηρασίας και πυρκαγιών.
Αυτά έχουν αποτυπωθεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με έρευνα που έχει γίνει από το Εθνικό Αστεροσκοπείο των Αθηνών για την περίοδο από το 2020 -2050, σε Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Λαμία και Λάρισα θα έχουμε κάθε χρόνο επιπλέον 20 μέρες καύσωνα. Στις ίδιες περιοχές προσθέτοντας το Βόλο και την Αθήνα θα μειωθεί συνολικά η βροχόπτωση αλλά θα αυξηθούν κατά 10% έως 20 % οι ακραίες βροχοπτώσεις, θα έχουμε δηλαδή λιγότερες βροχές αλλά αυτές που θα πέφτουν θα είναι έντονες. Βλέπουμε δηλαδή ότι η περιοχή μας θα έχει πολύ συγκεκριμένα προβλήματα από την κλιματική αλλαγή. Για την περιοχή μας καύσωνας και ξηρασία και έλλειψη βροχοπτώσεων.
Ήδη φέτος παρατηρήσαμε ότι κατά την θερινή περίοδο, σχεδόν τέσσερις με πέντε μήνες δεν είχαμε καθόλου βροχές και βλέπουμε ότι το τελευταίο διάστημα έχουμε μια συνεχόμενη βροχόπτωση η οποία βέβαια μπορεί να είναι φυσιολογική παρ΄ όλα αυτά παρουσιάζει ακραίες εκφάνσεις, πολύ απότομες βροχοπτώσεις με μεγάλο ύψος βροχής και έχουμε πλημμυρικά φαινόμενα. Η κλιματική αλλαγή δεν αντιμετωπίζεται σε φαινόμενο πόλης, επειδή ακριβώς έχει ευρεία έκταση το φαινόμενο θέλει πολιτικές που καλύπτουν ευρύτερες περιοχές. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σε όλη τη χώρα τι πρέπει να κάνουμε, πώς θα αντιμετωπίσουμε τις πλημμύρες, ποια έργα θα πρέπει να γίνουν, τι έχει συμβεί στις λεκάνες απορροής, τι συμβαίνει στις πόλεις, όσο αφορά την παροχέτευση του μεγάλου ύψους βροχής που πέφτει, άρα θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τους σχεδιασμούς μας προκειμένου να τα αντιμετωπίσουμε και έτσι να αμβλύνουμε τις επιπτώσεις αυτών των φαινομένων γιατί για να τις ακυρώσουμε δεν μπορούμε εύκολα».
(από την εφημερίδα «Νεολόγος»).
