Πολυτεχνείο 1973. Η συγκλονιστική ομιλία του πρώην Υπουργού και επί σειρά ετών βουλευτή με το ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Φούρα, στην πρόσφατη εκδήλωση της φοιτητικής παράταξης που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ.
«Μια φράση του Κ. Λαλιώτη νέες και νέοι φοιτητές την κρίνω αναγκαία για εισαγωγή. «Το Πολυτεχνείο δεν έγινε από καιροσκόπους φυγόμαχους και χαμαιλέοντες» κρατήστε το. Στο Πολυτεχνείο εκφράστηκε η ανάγκη μιας γενιάς για δημοκρατία ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Το πολυτεχνείο δεν ήρθε ξαφνικά. Η χώρα ζούσε, μετά τον εμφύλιο, σε καθεστώς αστυνομικού κράτους, με μικρή αναλαμπή, την κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Ο Νίκος Ζαχαριάδης ΓΓ του ΚΚΕ μετά την απελευθέρωσή του από το Νταχάου αφού επέζησε με τη φράση «τα όπλα παρά πόδας» και χωρίς συνειδητοποίηση των συμφωνιών Τεχεράνης και Γιάλτας έπεσε στην παγίδα του εμφυλίου, ενός πολέμου που στέρησε τη χώρα μας αμέτρητες ζωές και μας πήγε δεκαετίες πίσω. Οι δωσίλογοι της κατοχής όχι μόνο δεν έδωσαν λόγο αλλά και εισχώρησαν στους αρμούς της εξουσίας των νικητών. Οι νικητές με την υποστήριξη του αγγλοαμερικανικού παράγοντα μέχρι και το 1963 χρησιμοποίησαν ως τρόπαιο την εξουσία και κράτησαν την χώρα σε καθεστώς απόλυτου πολιτικού ελέγχου με ένα αστυνομικό κράτος να διαχωρίζει τους Έλληνες σε δεξιούς εθνικόφρονες και αριστερούς ανθέλληνες και τους συνοδοιπόρους τους.
Η περίοδος της δημοκρατικής ανάσας 1963-1965 βρήκε απέναντί της σε μπλοκ δεξιά και ανάκτορα με συνεργούς Αμερική και Μητσοτάκη και τον Ιούλιο του 1965 ανατράπηκε η κυβέρνηση του 53/100. Η προετοιμασία της εκτροπής και η επιβολή της δικτατορίας ξεκίνησε από τα Ιουλιανά του 1965. Η χούντα των συνταγματαρχών από την πρώτη στιγμή στόχευσε στην απενεργοποίηση της νεολαίας. Για μήνες τα κρατητήρια της οδού Κανακάρη εδώ στην Πάτρα γέμιζαν με νεολαίους που είχαν αναπτύξει πολιτική δράση στην ΕΔΗΝ και στην Νεολαία Λαμπράκη. Οι αμέτρητες συλλήψεις ή ξημερώματα ή αργά βράδυ. Ανακριτής ο Αδαμόπουλος βασανιστές πολλοί μεταξύ των άλλων ο αστυνομικός Κατσής πατέρας συμμαθητή μου. Την δοκιμασία την έζησα τρεις φορές.
Τον Σεπτέμβρη του 1967 είχαμε εισιτήριες εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Εκείνη την χρονιά για την εισαγωγή σε σχολή εκτός από την επίδοση απαιτήθηκε και πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Μια επιτροπή κρίσεως της νομιμοφροσύνης των υποψηφίων φοιτητών συστάθηκε στο υπουργείο παιδείας. Πρόεδρος της επιτροπής ο χουντικός καθηγητής πανεπιστημίου Τωμαδάκης. Στις 19 Οκτωβρίου αυτή η κατάπτυστη επιτροπή «κρίνει ως μη νομιμόφρονες τους κάτωθι δια τους οποίους υφίστανται στοιχεία αποδεικνύοντας την κομμουνιστικήν αυτών δράσιν» και έτσι εκατοντάδες νέοι παρά τις επιδόσεις τους αποκλείστηκαν από την εισαγωγή στις σχολές που πέτυχαν. Μεταξύ των εκατοντάδων και ο υποφαινόμενος Ανδρέας Φούρας του Αθανασίου πρώτος στην λίστα της Αχαΐας παρ’ ότι δεν υπήρξα ποτέ κομμουνιστής.
«Στην πρωτοπορία ο σύλλογος Πατρινών φοιτητών με πρωτεργάτη τον Γιάννη Μαράτο»
Τον Μάρτη του 1968 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος μίλησε στους καθηγητές Πανεπιστημίου. Μια μέρα ντροπής για την πανεπιστημιακή κοινότητα αλλά είπε κάτι λυτρωτικό για πολλούς και για εμένα «η ελληνική νεολαία προσήλθε σύσσωμος εις την αγκάλην της εθνικής κυβερνήσεως και ως εκ τούτου καταργώ το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων δια την εισαγωγήν». Όσοι είχαμε κουράγια, δεδομένου ότι δεν μας εκδιδόταν διαβατήριο να σπουδάσουμε στο εξωτερικό, ξαναδοκιμάσαμε στις εξετάσεις του 1968. Μας επιφύλαξε όμως το καθεστώς την άρνηση αναβολής στράτευσης λόγω σπουδών και με ειδικότητες τυφεκιοφόρου ή μουλαρά μας μάντρωσε κυριολεκτικά σε τάγματα ανεπιθυμήτων για 2 χρόνια, σε καθημερινό έλεγχο του Α2 και με απολυτήρια στρατού στιγματισμένα με διαγωγή ΜΕΤΡΙΑ. Μας έκριναν τόσο επικίνδυνους που στην γελοία επιστράτευση μετά την προδοσία της Κύπρου είμαστε οι μόνοι νέοι που εξαιρεθήκαμε της επιστράτευσης.
Από το 1971 άρχισε η προσπάθεια μαζικοποίησης της αντίστασης στα πανεπιστήμια. Η ίδρυση και λειτουργία τοπικών σπουδαστικών συλλόγων στους οποίους οργανώθηκαν εκατοντάδες φοιτητές έδωσε πνοή στην οργάνωση της αντίστασης. Στην πρωτοπορία ο σύλλογος Πατρινών φοιτητών με πρωτεργάτη τον Γιάννη Μαράτο και διεύθυνση του συλλόγου την οικία του. Αντίστοιχοι σύλλογοι έγιναν από τους Κρήτες, τους ηπειρώτες, τους Ηλείους τους Αιτωλοακαρνάνες τους Αρκάδες κλπ. Η δραστηριότητα των τοπικών συλλόγων και ο συντονισμός με τις Φοιτητικές Επιτροπές Αγώνα έδωσαν νέα δυναμική στις προσπάθειες. μαζικής αντίστασης
«Μου έγινε σαφές πως η μαζικοποίηση των οργανώσεων έβαζε φρένο στο αυθόρμητο»
Ο Φεβρουάριος του ‘73 είναι ο μήνας μεγάλης έντασης στα πανεπιστήμια. Βλέποντας κινητικότητα στα πανεπιστήμια η χούντα εκδίδει στις 12 αυτού του μήνα το ν.δ.1347 που προβλέπει την στράτευση με διακοπή αναβολής των φοιτητών που παίρνουν μέρος σε κινητοποιήσεις. Το διάταγμα και η επιστράτευση 86 φοιτητών αντί να εκφοβίσει μετατρέπεται σε θρυαλλίδα μεγάλων εξελίξεων. ΑΣΟΕ, Πολυτεχνείο, Ιατρική, Φαρμακευτική, Φιλοσοφική, Φυσικομαθηματική, Νομική, η μια μετά την άλλη παίρνουν φωτιά. Στους τοπικούς συλλόγους γίνονται αναδιατάξεις.Επειδή δεν κινδυνεύω με επιστράτευση διαδέχομαι στην προεδρεία του συλλόγου τον αγωνιστή Θωμά Τσάκα που απειλείται με άμεση επιστράτευση.
14 Φεβρουαρίου συγκεντρωνόμαστε στο Πολυτεχνείο. Η αστυνομία μπαίνει μέσα χτυπάει αλύπητα, συλλαμβάνονται και την επομένη καταδικάζονται 8.
21 Φεβρουαρίου συγκέντρωση και προαποφασισμένη, τουλάχιστον από τον Ρήγα Φεραίο στον οποίο εκείνη την περίοδο μετείχα, κατάληψη. Η 35ωρη παραμονή 4.000 φοιτητών στις αίθουσες και την ταράτσα της Νομικής δίνει την ευκαιρία μαζικοποίησης αντιστασιακών οργανώσεων. Ρήγας Φεραίος, ΑΝΤΙΕΦΕΕ, ΑΑΣΠΕ, ΠΑΚ στρατολογούν νέα μέλη. Η ταράτσα στέλνει σε όλη την Ελλάδα μήνυμα αντίστασης.
22 Φεβρουαρίου στην ταράτσα το μήνυμα αντίστασης συνταράσσει την χώρα. Τα συνθήματα Ελευθερία, Δημοκρατία Ψωμί Παιδεία, Ελευθερία, και Συμπαράσταση Λαέ δονούν την ατμόσφαιρα. Το μεσημέρι συγκροτούνται επιτροπές για αναζήτηση συμπαράστασης και ενημέρωσης ανταποκριτών ξένου τύπου και φορέων. Φεύγουμε αρκετοί προς διάφορες κατευθύνσεις. Με περιπέτειες μαζί με μια φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Αλκμήνη -δεν θυμάμαι το επώνυμο της- φτάνουμε στα γραφεία της Ιεράς Συνόδου. Μας υποδέχεται ο νυν Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος. Λόγια παρηγορητικά αλλά άρνηση να μας δοθεί μια γραπτή δήλωση συμπαράστασης. Φεύγουμε απογοητευμένοι. Στην επιστροφή μας έχει αρχίσει το τέλος της κατάληψης και η έξοδος των φοιτητών. Πέφτουμε πάνω σε παρακρατικούς που έχουν περικυκλώσει την σχολή. Πλησιάζω έναν καλόγηρο να ρωτήσω τι έχει συμβεί. Αντί απάντησης άγριος ξυλοδαρμός. Αργότερα μου είπαν πως ο ρασοφόρος ήταν ο γνωστός Μάκης Ψωμιάδης.
20 Μαρτίου γίνεται συγκέντρωση στη Νομική. Προτάσεις για κατάληψη. Η σύγκλητος δίνει προθεσμία για αποχώρηση μέχρι τις 5 μμ. Αντιπαραθέσεις ομιλητών στις σκάλες. Οι πολλοί φεύγουν, όσοι μένουν γίνονται θύματα ξυλοδαρμών και προσαγωγών στα χέρια των Σμαΐλη και Μπάμπαλη. Εκείνη την μέρα μου έγινε σαφές πως η μαζικοποίηση των οργανώσεων κυρίως Ρήγα και ΑΝΤΙΕΦΕΕ έβαζε φρένο στο αυθόρμητο.
20 Σεπτέμβρη 73. Επιστροφή των φοιτητών στα πανεπιστήμια. Οι τοπικοί σπουδαστικοί σύλλογοι γίνονται ξανά το κέντρο των ζυμώσεων. Οι αντιπαραθέσεις περί του δέον γενέσθαι στο απογειό τους. Ενημερώνομαι ότι μετά την διάσπαση του ΚΚΕ ο Ρήγας Φεραίος από μετωπική οργάνωση αντίστασης θα μετατραπεί σε ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος δηλαδή οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ εσ. Αποχωρώ συναντώ τον Θανάση Τσούρα και οργανώνομαι στο ΠΑΚ. Στην οδό Σολωμού είναι τα γραφεία του μουσικού συλλόγου Παναρμόνια που μετατρέπεται σε κέντρο οργάνωσης για το ΠΑΚ.
«Όταν ο Ντερτιλής μας σημάδευε με το πιστόλι στο χέρι δυο παλικάρια δεν λογάριασαν την δική τους ζωή»
8 Οκτωβρίου ορκίζεται η κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Εξαγγέλλεται ως φιλελευθεροποίηση της δικτατορίας και αυτό το γεγονός προκαλεί αντιπαρατιθέμενες απόψεις. Κάποιοι είναι στο βλέπουμε και κάνουμε, οι περισσότεροι στο δεν ξεγελιόμαστε ο αγώνας συνεχίζεται. Στο μεταξύ έχουν προκηρυχθεί εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους. Ένταση και διαφωνίες στους φοιτητικούς χώρους.
14 Νοεμβρίου συγκέντρωση στην Νομική. Στις σκάλες μιλάει ο Παναγιώτης δεν θυμάμαι το επώνυμο και λέει διάφορα γλαφυρά περί ιοβόλου βέλους του Απόλλωνα που θα κατατροπώσει τους σφετεριστές της ελευθερίας του λαού και ξαφνικά καταφτάνουν φοιτητές της φαρμακευτικής με επικεφαλής τον Διονύση Μαυρογένη. Ο Μαυρογένης ασθμαίνων ανεβαίνει τις σκάλες φωνάζοντας «τι κάνουμε εδώ η αστυνομία χτυπάει φοιτητές στο πολυτεχνείο… πάμε στο πολυτεχνείο». Η συγκέντρωση διαλύεται, σχηματίζεται πορεία από 600, 700 φοιτητές κατεβαίνουμε στη Σόλωνος με συνθήματα, φτάνουμε στην Στουρνάρη, στρίβουμε στην Πατησίων και πριν μπούμε στο πολυτεχνείο δεχόμαστε επίθεση από την αστυνομία. Οι πρώτοι 300 περίπου που ήταν μπροστά στην πορεία προλαβαίνουμε και μπαίνουμε στο πολυτεχνείο. Έξω πέφτει ξύλο και κυνηγητό μέσα συνθήματα και τραγούδια. Καταφθάνει αντιπροσωπία φοιτητών του πολυτεχνείου. Η Τώνια Μωροπούλου ανεβαίνει σε ένα βάθρο και μας καλεί να αποχωρήσουμε. Μας καλεί να φύγουμε γιατί γίνονται φοιτητικές εκλογές. Την διαδέχεται στο βάθρο ο Κώστας Λαλιώτης ο οποίος παίρνει θέση για τις εκλογές ότι είναι νόθες καταλήγοντας ότι «από αυτή τη στιγμή το πολυτεχνείο είναι υπό κατάληψη». Ένα προσωπικό σχόλιο. Φυσικά το πολυτεχνείο δεν έχει πίσω του κόμματα και χρώματα στην έναρξη της κατάληψης, όμως έχει τους φοιτητές από την πορεία Νομική -Πολυτεχνείο αλλά και δύο πρόσωπα, τον Διονύση Μαυρογένη και τον Κώστα Λαλιώτη. Και οι δύο συκοφαντήθηκαν κατά την διάρκεια της δικτατορίας. Ο Διονύσης με κατάπτυστο άρθρο της Πανσπουδαστικής και ο Κώστας από τον Χιώτη της ΑΝΤΙΕΦΕΕ Γ.Φ. που δεν έβρισκε μέρος να κρυφτεί από την οργή μου για τις λάσπες του.
Το πρώτο βράδυ της κατάληψης έγινε οργανωμένη προσπάθεια από στελέχη της ΑΝΤΙΕΦΦΕΕ να σταματήσει η κατάληψη. Πληροφορήθηκα πως στον σύλλογο Πατρινών και Ηλείων γίνεται μεγάλη συγκέντρωση και ότι ο Ν. Μπίστης ζητούσε να καταγγελθεί η κατάληψη ως έργο ανεύθυνων. Τρέχω στη Σολωμού δύο γωνίες δρόμος. Μαζί μου ένας ιερωμένος λεγόταν μάλλον Λαγουδάκης μπαίνουμε στην αίθουσα και ο παπάς φωνάζει παιδιά μου η εκκλησία και ο Χρηστός μαζί σας αγωνιστείτε. Ο κύβος ερρίφθη. Επιστρέφω στο πολυτεχνείο μαζί με όλους σχεδόν αγκαλιά με την 18χρονη τότε αδελφούλα μου Γαλήνη. Από την Πέμπτη το πρωί όλοι είναι στο πολυτεχνείο μέσα και έξω. Συνελεύσεις προσπάθειες αυτό οργάνωσης λειτουργία σταθμού το εδώ πολυτεχνείο. Κάνω βάρδιες στο χώρο των ασυρμάτων, έχουμε εντοπίσει την ενδοεπικοινωνία της αστυνομίας παρακολουθούμε και μεταφέρουμε στην Σ.Ε. όσα ακούμε. Από το απόγευμα της τελευταίας μέρας της κατάληψης γνωρίζαμε πως επίκειται κάθοδος τανκ και γύρω στις 10 πως έξω υπήρχαν πυροβολισμοί και ήδη πολλοί τραυματίες και νεκροί. Αρκετοί ενός συγκεκριμένου χώρου έφευγαν φαντάστηκα πως ήταν φόβος πρέπει όμως να ήταν εντολή. Όταν άκουσα πως τα τανκ ήταν ήδη στην Βασιλίσσης Σοφίας πανικοβλήθηκα. «Η αδερφή μου, που είναι η αδερφή μου» αναρωτήθηκα και έτρεξα στο προαύλιο. Μεγάλη αγωνία, κάθιδρος την εντόπισα ανάμεσα σε χιλιάδες περί την 12 και ηρέμησα. Κλείνω την ομιλία μου εκπληρώνοντας ένα χρέος τιμής και ζωής. Όταν το τανκ στήθηκε μπροστά στην πύλη του πολυτεχνείου και ο Ντερτιλής μας σημάδευε με το πιστόλι στο χέρι δυο παλικάρια δεν λογάριασαν την δική τους ζωή, πήδηξαν τα κάγκελα και διαπραγματεύθηκαν τις ζωές όλων όσων είμαστε έγκλειστοι απέναντι στα πολυβόλα που οι ήχοι τους δεν ξεχνιούνται εύκολα. Ήταν οι λεβέντες Κώστας Λαλιώτης και Ολύμπιος Δαφέρμος.
