Η 24η Μαρτίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα για τον έλεγχο της φυματίωσης. Ο «Νεολόγος της Πάτρας» μίλησε με τον Καθηγητή Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών Κυριάκο Καρκούλια, για την νόσο, πώς εξελίσσεται σήμερα, τί ομοιότητες έχει με τον κορωνοϊό και πως μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.
Του Χρήστου Ξάνθη
xanthis660@gmail.com
Η Παγκόσμια Ημέρα
Το 1882 ανακοινώθηκε από τον Dr Robert Koch η ανακάλυψη του βακίλου της φυματίωσης που άνοιξε το δρόμο για τη διάγνωση και τη θεραπεία αυτής. Η νόσος αυτή εξακολουθεί να έχει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Κάθε μέρα παγκοσμίως, πάνω από 4.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από φυματίωση και περίπου 30.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται με τη νόσο αυτή. Από το 2000 συντονισμένες προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν βοηθήσει στη θεραπεία 58 εκατομμύριων ανθρώπων. Είναι σημαντικό να εντείνουμε τις προσπάθειες για την εξάλειψη της, καθώς αποτελεί κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως από έναν και μόνο μολυσματικό παράγοντα.
Όπως επισημαίνει στο μήνυμά του με αφορμή τη Παγκόσμια ημέρα ο Δ/ντης του Ειδικού Προγράμματος για την Έρευνα και την Εκπαίδευση στις Τροπικές Ασθένειες (TDR), John Reeder, καθώς η επιδημία εξαιτίας του ιού Covid-19 εξελίσσεται ραγδαία σε όλο τον κόσμο, είναι σημαντικό οι υπηρεσίες υγείας να διασφαλίζουν απρόσκοπτη θεραπεία και φροντίδα για τους ασθενείς που νοσούν τόσο από φυματίωση όσο κι από άλλες ασθένειες.
Τι είναι η φυματίωση
Η φυματίωση, ΤΒ ή ΜTB είναι μια κοινή και σε πολλές περιπτώσεις, θανατηφόρα, μολυσματική νόσος. Η νόσος αυτή προκαλείται από διάφορα στελέχη μυκοβακτηρίων, συνήθως το μυκοβακτήριο της φυματίωσης. Η φυματίωση προσβάλει συνήθως τον πνεύμονα, αλλά μπορεί να επηρεάσει και άλλα μέρη του σώματος. Η φυματίωση μεταδίδεται, όταν οι άνθρωποι που νοσούν από φυματίωση βήχουν, φτερνίζονται ή μεταδίδουν το σάλιο τους, μέσω του αέρα. Οι περισσότερες λοιμώξεις είναι ασυμπτωματικές και λανθάνουσες. Όμως, περίπου μία στις δέκα λοιμώξεις σε λανθάνουσα μορφή, εξελίσσεται, τελικά, σε ενεργό νόσο. Εφόσον η φυματίωση δεν αντιμετωπιστεί, αποβαίνει μοιραία για πάνω από το 50% των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί.
Ομοιότητες με την covid -19
Σύμφωνα με τον Καθηγητή Πνευμονολογίας, η φυματίωση αποτελεί μια νόσο που ο τρόπος μετάδοσης της ομοιάζει με αυτή του Sars – Cov 2, δηλαδή του στελέχους του κορωνοϊού που προκαλεί την πανδημία που ξεκίνησε στις αρχές του 2020 και συνεχίζει να επηρεάζει ακόμη όλη την υφήλιο. Η φυματίωση όπως και ο κορωνοϊός μεταδίδεται με τον βήχα και το φτέρνισμα, ωστόσο δεν προκαλείται από ιό αλλά από μικρόβιο.
Αύξηση στα κρούσματα
Μπορεί ώς νόσος να εμφανίστηκε πάρα πολλά χρόνια νωρίτερα από τον κορωνοϊό, όμως όπως τονίζει ο κ. Καρκούλιας «μέχρι σήμερα και στην χώρα μας είναι αρκετά τα κρούσματα που εμφανίζονται τα οποία κατά κύριο λόγο οφείλονται στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών από χώρες με μη αναπτυγμένο σύστημα υγείας». Όπως εξηγεί ο Καθηγητής «Αυτοί οι άνθρωποι όταν φτάσουν στην χώρα μας, δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Ελλάδος, ενώ οι συνθήκες που διαβιούν στις περισσότερες φορές είναι άθλιες με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό τους σύστημα να είναι εξασθενημένο και εκεί το μικρόβιο να βρίσκει την ευκαιρία να εξελίσσεται και να προκαλεί μάλιστα βαριές περιπτώσεις φυματίωσης». Τέτοιες που, όπως προσθέτει ο κ. Καρκούλιας, οι επιστήμονες είχαν δει μόνο στα βιβλία αφού σπάνια τις είχαν αντιμετωπίσει στην χώρα μας. Κάποιες από αυτές ονομάζονται Σπηλαιώδεις φυματιώσεις και αποτελούν πολύ βαριές περιπτώσεις της νόσου και οι οποίες είναι πολύ ανθεκτικές στα φάρμακα που κυκλοφορούν, δυσχεραίνοντας το έργο των γιατρών για τις θεραπεύσουν.
Κίνδυνος μετάδοσης
Όταν τα άτομα με ενεργό πνευμονική φυματίωση βήχουν, φτερνίζονται, μιλούν, τραγουδούν, ή φτύνουν, αποβάλουν μολυσματικά. Ένα φτέρνισμα μπορεί ν’ απελευθερώσει μέχρι 40.000 σταγονίδια. Κάθε σταγονίδιο μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια καθώς η μολυσματική δόση της φυματίωσης είναι πολύ υψηλή.
Σύμφωνα με τον Δρ. Καρκούλια «η μετάδοση από τέτοια βαριά περιστατικά είναι πολύ εύκολη αν οι πολίτες δεν είναι προσεκτικοί ή αν δεν αντιληφθεί ο ασθενής σύντομα τα πρώτα συμπτώματα». Όπως μας λέει ο κ. Καρκούλιας αν κάποιος από εμάς κολλήσει φυματίωση από τέτοιους οργανισμούς, η «μάχη» για την θεραπεία μας δεν θα είναι εύκολη, καθώς όπως είπαμε παραπάνω, τα μικρόβια είναι πολύ ανθεκτικά στα περισσότερα φάρμακα και υπάρχει κίνδυνος να αφήσει χρόνια προβλήματα κυρίως στον πνεύμονα αλλά και στον εγκέφαλο, στο περικάρδιο κ.α.
Εμβόλιο και φάρμακα
Από το 2011, το μόνο διαθέσιμο εμβόλιο είναι ο βάκιλος Calmette-Guérin (BCG) σύμφωνα με τον κ. Καρκούλια. Το αντιφυματικό εμβόλιο (ΒCG) έχει αποδειχτεί αποτελεσματικό κατά της κεγχροειδούς φυματίωσης στην παιδική ηλικία, αλλά δεν παρέχει επαρκή προστασία κατά της μεταδοτικής πνευμονικής φυματίωσης. Επίσης σε ενήλικες, ουσιαστικά το εμβόλιο, δεν μας προστατεύει από το να μην κολλήσουμε τον βάκιλο της φυματίωσης ή να τον περάσουμε πιο εύκολα ενώ και τα, μέχρι σήμερα, φάρμακα δεν έχουν αλλάξει και πολύ εδώ και δεκαετίες και έτσι ο κίνδυνος πάντοτε είναι ορατός.
Σε ότι αφορά στην αντιμετώπιση όπως επισημαίνει ο κ. Καρκούλιας παρότι για τον βάκιλο της φυματίωσης γνωρίζουμε πολύ περισσότερα από ότι για τον ιό του κορωνοϊού, εντούτοις λόγω της έλλειψης “screening” – του testing δηλαδή – που μάθαμε από την πανδημία, δηλαδή των άμεσων ελέγχων των ασυμπτωματικών ή με πρώιμα συμπτώματα ασθενών, δεν μπορούν οι γιατροί άμεσα να εντοπίσουν τους φορείς και να σταματήσουν την μετάδοση της νόσου.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
