Το καθεστώς της παραγραφής μη βεβαιωμένων ασφαλιστικών οφειλών ελεύθερων επαγγελματιών και αγροτών μετά την παρέλευση της 10ετίας ξεκαθαρίζει ο e-ΕΦΚΑ σε εσωτερικό έγγραφο του προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του.
Ειδικότερα, οι νεότερες οδηγίες εστιάζουν στους λόγους αναστολής και διακοπής της παραγραφής των παραπάνω απαιτήσεων, ενώ δίδονται και σχετικά παραδείγματα.
Υπενθυμίζεται πως οφειλές από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται με αυτές, από 12 Μαΐου ς016 υπόκεινται σε 10ετή παραγραφή που αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους εκείνου εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία.
Για απαιτήσεις που προέρχονται από ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία που παρασχέθηκε μετά από την 1η Ιανουαρίου 2026 η παραγραφή ορίζεται 5ετής.
Σε περίπτωση που η παραγραφή της οφειλής έχει διακοπεί λόγω διακοπτικού γεγονότος (πχ ρύθμιση σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις), αρχίζει νέα δεκαετής παραγραφή που ξεκινά από την επόμενη ημέρα του διακοπτικού γεγονότος.
Επισημαίνεται ότι η βεβαίωση οφειλόμενων εισφορών στο ΚΕΑΟ λαμβάνεται ως διακοπτικό της παραγραφής γεγονός μόνο εφόσον έχει κοινοποιηθεί, με την εκάστοτε προβλεπόμενη διαδικασία, η εκδοθείσα πράξη βεβαίωσης στον οφειλέτη.
Δεδομένου ότι για την είσπραξη οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών, σύμφωνα με τις διατάξεις των π. φορέων ίσχυε 20ετής παραγραφή και η ισχύουσα διάταξη έχει αναδρομική ισχύ από 12 Μαΐου 2016, η παραγραφή κάθε οφειλής πέραν της 10ετίας με ύπαρξη διακοπτικού γεγονότος από 12 Μαΐου 2016 και μετά, επανεξετάζεται αυτεπαγγέλτως, σε περίπτωση αίτησης του ασφαλισμένου, για την οποία είναι αναγκαία η εύρεση των μη παραγεγραμμένων οφειλών (π.χ. αίτηση χορήγησης αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας, αίτηση συνταξιοδότησης κ.λ.π.), και εφόσον διαπιστωθεί ότι είχε ήδη συμπληρωθεί ο προβλεπόμενος χρόνος (10ετής) κατά την ημερομηνία του ως άνω διακοπτικού γεγονότος, η οφειλή παραγράφεται.
Έλεγχος παραγραφής και διακοπτικά γεγονότα
Για τον έλεγχο της παραγραφής οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών των μη μισθωτών ασφαλισμένων ελευθέρων παγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών διακρίνονται οι παρακάτω περιπτώσεις ανάλογα με την ύπαρξη ή μη διακοπτικών της παραγραφής γεγονότων:
1. Χωρίς διακοπτικό γεγονός
Οφειλές χρονικών διαστημάτων ασφάλισης πέραν της 10ετίας, για τα οποία δεν υπάρχει διακοπτικό γεγονός, παραγράφονται.
2. Τελευταίο διακοπτικό γεγονός έως την 11η Μαΐου 2016
Στις περιπτώσεις που το τελευταίο διακοπτικό γεγονός παραγραφής οφειλών, είναι έως 11 Μαΐου 2016 και κατά την ημερομηνία αίτησης έχει παρέλθει ο χρόνος παραγραφής (10ετία) από το διακοπτικό γεγονός, η οφειλή παραγράφεται.
3. Διακοπτικό γεγονός από την 12 Μαΐου 2016 και μετά
Στις περιπτώσεις που υπάρχει διακοπτικό γεγονός από την 12η Μαΐου 2016 και μετά, επανεξετάζεται η χρονική περίοδος που περιλαμβάνεται σε αυτό και τροποποιείται αναλόγως (παραγράφεται), εφ’ όσον είχε παρέλθει 10ετία από την οφειλή ή από τυχόν προηγούμενο διακοπτικό γεγονός. Ο έλεγχος διενεργείται στο πρώτο από τις 12 Μαΐου 2016 και μετά διακοπτικό γεγονός.
Επισημαίνεται πως σε κάθε περίπτωση που εντοπίζονται οφειλές εντός της 10ετίας (μη παραγεγραμμένες) βεβαιώνονται άμεσα στο ΚΕΑΟ με άμεση κοινοποίηση της Πράξης Βεβαίωσης Οφειλής (ΠΒΟ) στον οφειλέτη ώστε να διακοπεί η παραγραφή τους σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις.
Διαδικασία – ενέργειες
1. Διαδικασία εξέτασης αίτησης/ένστασης παραγραφής
– Υποβολή αίτησης – Αρμοδιότητα Ελέγχου
Σε περίπτωση που τα τηρούμενα σε μηχανογραφικά συστήματα στοιχεία οφειλών και διακοπτικών γεγονότων δεν παρέχουν την δυνατότητα ολοκλήρωσης των αυτεπάγγελτων διαδικασιών ελέγχου και διαγραφής παραγεγραμμένων οφειλών, για την απόδειξη της παραγραφής υποβάλλεται αίτηση του ασφαλισμένου στην αρμόδια Τοπική Διεύθυνση, συνοδευόμενη από κάθε στοιχείο αποδεικτικό της παραγραφής.
Η αίτηση συνοδεύεται υποχρεωτικά και από υπεύθυνη δήλωση στην οποία θα δηλώνεται η βούληση του ασφαλισμένου για εφαρμογή των διατάξεων περί παραγραφής λόγω παρέλευσης 10ετίας, καθώς και τα χρονικά διαστήματα, Φορέας, Κλάδος, κλπ, που επιθυμεί να εξεταστούν σύμφωνα με τις νέες διατάξεις.
Για περιπτώσεις ασφάλισης σε διαφορετικούς φορείς η αίτηση θα είναι κοινή και θα έχει μοναδικό αριθμό πρωτοκόλλου.
Επισημαίνεται πως η εξέταση αιτήσεων των ασφαλισμένων θα διενεργείται από τις αρμόδιες Τοπικές Διευθύνσεις. Ειδικότερα για ασφαλισμένους π. ΕΤΑΑ (ΤΣΜΕΔΕ, ΤΣΑΥ, ΤΑΝ) και π. ΕΤΑΠ-ΜΜΕ οι αιτήσεις θα διαβιβάζονται προς εξέταση στις Γ’ και Δ’ Δ/νσεις Απονομής Συντάξεων, λόγω αρμοδιότητας σε θέματα ελέγχου εισφορών έως 31 Δεκεμβρίου 2016.
-Έλεγχος χρονικών διαστημάτων οφειλής και διακοπτικών γεγονότων
Πραγματοποιείται έλεγχος για οφειλόμενα χρονικά διαστήματα πέραν της 10ετίας και ύπαρξης διακοπτικών της παραγραφής γεγονότων για αυτές, σύμφωνα με τα ανωτέρω. Στις περιπτώσεις που οι οφειλές είναι ήδη βεβαιωμένες αναζητείται (έως την υλοποίηση ηλεκτρονικής πρόσβασης η οποία δρομολογείται) ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας από το ΚΕΑΟ ως εξής:
α) Κρινόμενη Πράξη Βεβαίωσης Οφειλής (αριθμός, χρονικό διάστημα οφειλής, φορέας, κλπ).
β) Αναζήτηση πρώτου διακοπτικού γεγονότος μετά την βεβαίωση ανά Πράξη Βεβαίωσης Οφειλής. Επισημαίνεται ότι αναζητούνται πληροφορίες μόνο για ανεξόφλητες ή μερικώς εξοφλημένες ΠΒΟ που αφορούν διάστημα κρινόμενο για την παραγραφή.
Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των Τοπικών Διευθύνσεων επισυνάπτεται παράρτημα με τα Περιφερειακά υποκαταστήματα ΚΕΑΟ που έχουν την αρμοδιότητα εξέτασης των διακοπτικών γεγονότων.
– Σύνταξη Έκθεσης Ελέγχου κατά την ημερομηνία αίτησης
Συντάσσεται “Έκθεση Ελέγχου” (συνημμένο υπόδειγμα) στην οποία καταγράφονται οι οφειλές πέραν της 10ετίας, τα διακοπτικά γεγονότα της παραγραφής των οφειλών αυτών και τα αποτελέσματα του ελέγχου, ως χρονικά διαστήματα οφειλής και εφόσον απαιτείται ανά κλάδο ασφάλισης (στις περιπτώσεις διακριτής διαχείρισης, πχ. ρύθμισης ή βεβαίωσης στο ΚΕΑΟ οφειλών π. ΤΑΝ, π. ΤΥΔΑ, εξετάζονται διακριτά δεδομένου ότι αφορούν π. Φορείς, Τομείς, Λογαριασμούς, κλπ) για τα οποία παραγράφονται οι οφειλόμενες εισφορές σύμφωνα με τα ανωτέρω. Προσοχή: Χρηματικά ποσά που έχουν καταβληθεί για την εξόφληση οφειλών, σε χρόνο που αυτές είχαν παραγραφεί, δεν αναζητούνται/επιστρέφονται.
– Ενημέρωση πληροφοριακών συστημάτων για την παραγραφή
Για την ενημέρωση των πληροφορικών συστημάτων π. φορέων και την τήρηση στοιχείων παραγραφής οφειλόμενων εισφορών έχει δρομολογηθεί η δημιουργία o ειδικού κωδικού διαγραφής / μηδενισμού οφειλής παραγραφέντος χρόνου ασφάλισης έως 31 Δεκεμβρίου 2016 από τα μηχ/κά συστήματα των π. φορέων o νέας οθόνης “Εξέταση Παραγραφής” στο μηχανογραφικό σύστημα του e–ΕΦΚΑ “Έσοδα – Ασφάλιση Μη Μισθωτών” στην οποία θα καταχωρούνται οι αιτήσεις / ενστάσεις παραγραφής και τα αποτελέσματα του ελέγχου αυτών.
Για την λειτουργικότητα των ανωτέρω θα ενημερωθείτε με την υλοποίησή τους. Έως την υλοποίηση θα τηρούνται αντίγραφα των συντασσόμενων Εκθέσεων Ελέγχου αρχειοθετημένα προκειμένου να καταχωρηθούν αναδρομικά.
-Αποστολή τροποποιητικών Πράξεων Βεβαίωσης Οφειλής (ΠΒΟ) στο ΚΕΑΟ
Εφόσον οι παραγραφείσες οφειλές είναι ήδη βεβαιωμένες στο ΚΕΑΟ, θα τροποποιούνται (με τις γνωστές για κάθε π. φορέα διαδικασίες, αυτοματοποιημένες ή μη) και θα βεβαιώνονται άμεσα στο ΚΕΑΟ τυχόν μη βεβαιωμένες οφειλές εντός 10ετίας, με άμεση κοινοποίηση της βεβαίωσης ΚΕΑΟ στον οφειλέτη.
– Γνωστοποίηση αποτελεσμάτων Ελέγχου στον ασφαλισμένο
Ο ασφαλισμένος θα ενημερώνεται εγγράφως (συνημμένο σχέδιο) για το αποτέλεσμα του ελέγχου της αίτησης / ένστασης παραγραφής, τα διακοπτικά γεγονότα καθώς και τα χρονικά διαστήματα που παραγράφονται.
2. Έκδοση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας (ΑΑΕ) ή Βεβαίωσης Οφειλής (ΒΟ)
Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, απαίτηση η οποία έχει υποπέσει σε παραγραφή δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την έκδοση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας (ΑΑΕ) ή Βεβαίωσης Οφειλής (ΒΟ) που επέχει θέση ασφαλιστικής ενημερότητας.
Στις περιπτώσεις που εκκρεμεί η ενημέρωση / επικαιροποίηση των οφειλόμενων εισφορών (βεβαιωμένων στο ΚΕΑΟ και μη βεβαιωμένων) στα κατά περίπτωση μηχανογραφικά συστήματα, για την έκδοση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας ή την ορθή αποτύπωση των οφειλών στην Βεβαίωση Οφειολής θα ακολουθούνται οι οδηγίες που έχουν δοθεί με σχετικό έγγραφό της Διεύθυνσης Εισφορών μη Μισθωτών σχετικά με τις δυνατότητες:
α) έγκρισης των ελεγχόμενων περιοχών με απόρριψη ώστε να εκδίδεται Αποδεικτικό Ασφαλιστική Ενημερότητα και
β) επικαιροποίηση των οφειλών που αποτυπώνονται σε Βεβαίωση Οφειλής στις περιπτώσεις μεταβίβασης ακινήτων ή σύστασης εμπράγματου δικαιώματος επ’ αυτού.
Παράδειγμα 1: Έναρξη – λήξη χρόνου παραγραφής
Χρονικό διάστημα οφειλής: Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος 2013
Η έναρξη του χρόνου παραγραφής είναι 1η Ιανουαρίου 2014. Η παραγραφή (10ετής) επέρχεται την 1η Ιανουαρίου 2024, εφόσον δεν υπάρχει γεγονός αναστολής ή διακοπής της παραγραφής έως 1η Ιανουαρίου 2024.
Παράδειγμα 2 : Χωρίς διακοπτικό της παραγραφής γεγονός
Χρονικό διάστημα οφειλής: Σεπτέμβριος 2005 – Δεκέμβριος 2016
Αίτηση ασφαλισμένου (π.χ. για χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας): 28 Νοεμβρίου 2022
Η οφειλή πέραν της 10ετίας (Σεπτέμβριος 2005 – Δεκέμβριος 2011) παραγράφεται. Η μη παραγραφείσα οφειλή Ιανουάριος 2012 – Δεκέμβριος 2016 πρέπει να βεβαιωθεί άμεσα στο ΚΕΑΟ και να κοινοποιηθεί άμεσα στον οφειλέτη σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, προκειμένου να διακοπεί η παραγραφή. Με την κοινοποίηση της βεβαίωσης στο ΚΕΑΟ τον 12/2022, η οφειλή θα παραγραφεί, εφόσον δεν υπάρξει διακοπτικό γεγονός μεταγενέστερα, την 1η Ιανουαρίου 2033, δηλαδή 10 έτη μετά (1η Ιανουαρίου 2023 – 31 Δεκεμβρίου 2032).
Παράδειγμα 3: Ημερομηνία τελευταίου ή μοναδικού διακοπτικού γεγονότος έως την 11η Μαΐου 2016
Χρονικό διάστημα οφειλής: Σεπτέμβριος 2012 – Δεκέμβριος 2013
Αίτηση ασφαλισμένου (π.χ. για χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας): 28 Νοεμβρίου 2022
Διακοπτικό γεγονός: 12 Ιουλίου 2014 (ρύθμιση) στις 14 Φεβρουαρίου 2023
Δεδομένου ότι η ρύθμιση οφειλής είναι διακοπτικό της παραγραφής γεγονός την 12 Ιουλίου 2014 διακόπτεται η παραγραφή και αρχίζει νέα 10ετής από 13 Ιουλίου 2014. Η οφειλή δεν παραγράφεται καθώς κατά την ημερομηνία της αίτησης του ασφαλισμένου (Νοέμβριος 2022) δεν έχει παρέλθει 10ετία από το τελευταίο διακοπτικό γεγονός (Ιούλιος 2014).
Παραδείγμα 4: Ημερομηνία πρώτου ή μοναδικού διακοπτικού γεγονότος μετά την 12 Μαΐου 2016
Χρονικό διάστημα οφειλής: Μάιος 2006 – Δεκέμβριος 2016
Αίτηση ασφαλισμένου (π.χ. για χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας): 28 Νοεμβρίου 2022
Διακοπτικό γεγονός: 31 Ιουλίου 2017 (ρύθμιση στο ΚΕΑΟ)
Καθόσον το πρώτο ή το μοναδικό διακοπτικό γεγονός κατά την ημερομηνία της αίτησης είναι από την 12 Μαίου 2016 και μετά, επανελέγχεται η οφειλή σύμφωνα με τις νέες διατάξεις. Η οφειλή από το Μάιο του 2006 έως το Δεκέμβριο 2006 παραγράφεται λόγω παρέλευσης 10ετίας από την έναρξη της προθεσμίας παραγραφής μέχρι το τελευταίο διακοπτικό γεγονός (οφειλή έτος 2006 – ρύθμιση οφειλών 2017).
Η οφειλή από Ιανουάριο 2007 έως Δεκέμβριο 2016 δεν παραγράφεται λόγω μη παρέλευσης 10ετίας ως ανωτέρω (2007 – 2017). Ο νέος χρόνος δεκαετούς παραγραφής αρχίζει από 1η Αυγούστου 2017 και συμπληρώνεται την 1η Αυγούστου 2027.
Παράδειγμα 5: Ημερομηνία τελευταίου διακοπτικού γεγονότος από την 12η Μαίου 2016 και μετά
Χρονικό διάστημα οφειλής: Μάιος 1995 – Δεκέμβριος 2012 Αίτηση ασφαλισμένου (π.χ. για χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας): 30 Νοεμβρίου 2022
Διακοπτικό γεγονός : 1η Μαΐου 2017 (κοινοποίηση βεβαίωσης στο ΚΕΑΟ, μετά από απώλεια ρύθμισης)
Προηγούμενο διακοπτικό γεγονός: 1η Απριλίου 2014 (ρύθμιση στον π. Φορέα)
Καθόσον το τελευταίο διακοπτικό γεγονός κατά την ημερομηνία της αίτησης είναι από την 12η Μαΐου 2016 και μετά, επανελέγχεται η οφειλή σύμφωνα με τις νέες διατάξεις. Η οφειλή από Μάιο 1995 έως Δεκέμβριο 2012 δεν παραγράφεται, καθώς δεν έχει παρέλθει 10ετία από το προηγούμενο διακοπτικό γεγονός (Απρίλιος 2014) έως το τελευταίο διακοπτικό γεγονός (Μάιος 2017).
