Toυ Θανάση Κούστα
Ήμουν είκοσι χρονών, δευτεροετής φοιτητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή του Πειραιά. Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση απόλυτα ελεγχόμενα από το δικτατορικό καθεστώς, επιτελούν το έργο τους που είναι η προπαγάνδα μέσω των ψυχαγωγικών και ενημερωτικών εκπομπών. Η εξουσία φοβάται, άρα περιορίζει. Οι εξουσιαζόμενοι φοβούνται, άρα σωπαίνουν.
Όχι όλοι, καθώς κάποιοι και ήταν πολλοί έκαναν την δική τους αντίσταση μέσω της τέχνης…. Τέχνη που ζήσαμε από κοντά όπως στις μπουάτ της Πλάκας, το Στούντιο Λήδρα του Μαρκόπουλου, που τα βράδια με χαμηλά τα φώτα, σιγοτραγουδούσαμε μαζί με τον Ξυλούρη, την «Θητεία» και μαθαίναμε τον Μάνο Ελευθερίου και την «Ιθαγένεια» σε στίχους του «Κ.Χ. Μύρη. Και ανηφορίζαμε στις σκάλες μέχρι της Θόλου και Πανός στο «χρυσό κλειδί» με τον Ζωγράφο που μαθαίναμε να απαγγέλουμε Βάρναλη, Σκαρίμπα και Εγγονόπουλο. Και βέβαια το «Κύτταρο» του Σαββόπουλου στην Ηπείρου, που είχαμε και τον νου στις πόρτες για να νοιώθουμε ασφαλείς. Στο θέατρο η διέξοδός μας ήταν το «Ω τι κόσμος μπαμπά» του Κώστα Μουρσελά με Διαμαντόπουλο και Μιχαλακόπουλο μέχρι που εμφανίστηκε το «Μεγάλο μας Τσίρκο»
Παράλληλα εμείς, η ανήσυχη, υποψιασμένη και αγχωμένη νεολαία εκείνης της περιόδου, διψάγαμε για ενημέρωση. Βρίσκαμε διέξοδο όμως αλλά και σαν μια μορφής αντίσταση στην μυστική ακρόαση της Deutsche Welle, στο υπόγειο της οδού Ορλώφ του φίλου μου του Στέφανου.
Και κάπου εκεί για την καθημερινή μας διασκέδαση, ενημέρωση της διεθνούς δισκογραφίας αλλά και επικοινωνία στηριζόμαστε στους παράνομους (πειρατικούς) ερασιτεχνικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς με περίεργα ονόματα – ψευδώνυμα, που ξεφύτρωναν στις γειτονιές, με το κίνδυνο της σύλληψης για τους τολμηρούς ιδιοκτήτες και της παραδειγματικής τιμωρίας. Εμείς στην γειτονιά μας, το Κουκάκι, είχαμε την «Λευκή Ακρίδα», με ξένη μουσική από δίσκους με ανταλλαγές και πολλά σχόλια. Να σημειώσω πως είμαστε στο απόηχο του Γούνστοκ και διψάγαμε για τις νέες δημιουργίες των Τζίμη Χέντριξ, Τζόαν Μπαέζ, Τζό Κόκερ, Τζάνις Τζόπλιν, Κάρλος Σαντάνα και άλλων. Κάναμε τις αφιερώσεις μας, ακούγαμε τις αντίστοιχες, είχαμε και τα τυχερά μας με γνωριμίες που προέκυπταν μέσα από αυτές. Η γνωριμία δε ίσως και φιλία με κάποιον ραδιοερασιτέχνη – πειρατή, ήταν πλεονέκτημα και εφαλτήριο γνωριμιών και προσκλήσεων σε πάρτι.
Αρκετά μακριά από την γειτονιά μας, στην Νέα Ιωνία, τρείς νέοι ραδιοερασιτέχνες μαζεύονται κάθε απόγευμα στο διαμέρισμα του Σταμάτη (Seven –up) και κατασκευάζουν τους πειρατικούς ραδιοφωνικούς τους σταθμούς. Είναι ο Πέτρος (Peter N1), ο Τάσος (Be One) και ο Γιάννης (Sunrise). Η τεχνογνωσία και η εμπειρία τους είναι αρκετά καλή για την εποχή, κανείς τους, όμως δεν φανταζόταν πως θα χρειαζόταν να μεταλαμπαδεύσουν την τεχνογνωσία τους σε κάποιους άλλους νέους, που έγκλειστοι στο κτίριο της οδού Πατησίων, αποφάσισαν άφοβα να συσπειρώσουν τον κόσμο.
Είναι οι αφανείς νεολαίοι της γενιάς μου για τους οποίους δεν έγραψε κανείς κι όμως είναι αυτοί που προσέφεραν στοιχεία του εξοπλισμού τους, εργάστηκαν και επικοινώνησαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου μέσω των αναμεταδόσεων σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο.
Μια βδομάδα πριν από την 17 Νοεμβρίου στα μεσαία κύματα, ίσα που ακούγονται τα πρώτα μηνύματα από έναν στοιχειώδη, μικρής ισχύος πομπό, ο οποίος έχει στηθεί πρόχειρα στο κτίριο των Χημικών, στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 15 του μήνα, αυτοί οι νεαροί «πειρατές» καλούνται να αναλάβουν δράση. Ο Πέτρος, ο Τάσος, ο Σταμάτης και ο Γιάννης. Την φορά αυτή δεν θα μεταδώσουν τραγούδια από τον αέρα, δεν θα κάνουν αφιερώσεις ούτε σχόλια παρεϊστικα αλλά θα ενισχύσουν φωνές και εκκλήσεις για αντίσταση, ανυπακοή και οργάνωση. Ενώνουν τις δυνάμεις και τις γνώσεις τους και με γρήγορους ρυθμούς, μαζεύουν ανταλλακτικά, λάμπες, πυκνωτές ελαίου, μετασχηματιστές και μέσα σε δύο ώρες έχουν στήσει τον πρώτο σταθμό στους 1.050 χιλιόκυκλους με κατασκευαστή τον ραδιοπειρατή Γιώργο Κυρλάκη (Easy rider,) στο κτίριο της σχολής Μηχανολόγων:
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων, εκπέμπουμε σε 1.050 χιλιόκυκλους, μεταδίδουμε μήνυμα συμπαράστασης προς τους φοιτητές και τους εργαζόμενους που αγωνίζονται κλεισμένοι στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο». Πρώτος εκφωνητής που έδωσε και το όνομα του σταθμού ήταν ο μεταλλειολόγος Μίλτος Χαραλαμπίδης. Ο σταθμός ακούγεται σε όλη την Αθήνα και αναμεταδίδεται από πολλούς ραδιοπειρατές αλλά και ξένους ραδιοσταθμούς, όπως BBC, Deutsche Welle και άλλους.
Ο Πέτρος Πολλάτος (Peter N1) έλεγε ότι «Μέσα σε δύο ώρες είχαμε στήσει έναν σταθμό-καμπάνα. Είχαμε όλα τα μηχανήματα γιατί βγαίναμε παράνομα αρκετοί από εμάς από το 1965. Όσοι είχαν τα κότσια έκαναν αναμετάδοση μέσα από τις δικές τους συχνότητες. Εγώ έκανα αναμετάδοση στα FM από τους 96,6 κάποιοι όμως συνελήφθησαν από το χουντικό καθεστώς, όπως ο φίλος μου Παναγιώτης που είχε το ισχυρότερο μηχάνημα αναμετάδοσης». Η λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού μέσα στο Πολυτεχνείο, δίνει νέα ποιότητα στην εξέγερση και την μετατρέπει από φοιτητική σε παλλαϊκή. Χάρη στον ισχυρό πομπό του, όλη σχεδόν η Αθήνα ακούει για πρώτη φορά – ύστερα από εξήμιση χρόνια – την φωνή των ελεύθερων πολιορκημένων. Δημοκρατία, ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική δικαιοσύνη. Ακούγονται επίσης οι λέξεις Χούντα και Δικτατορία. Η Μαρία Δαμανάκη και ο Δημήτρης Παπαχρήστος είναι οι γνωστοί εκφωνητές, ωστόσο καθοριστικός ήταν ο ρόλος του τρίτου του σταθμού, του σκηνοθέτη Λάμπρου Παπαδημητράκη. . Ο Γιώργος Κυρλάκης (Easy rider), ο «ραδιοπειρατής» των εξεγερμένων ήταν άγρυπνος πάνω από τον πομπό, καθώς ο στρατός της χούντας έκανε παρεμβολές με παράσιτα (το γνωστό σφύριγμα στην κλασσική ηχογράφηση). Εκείνη την εποχή ο στρατός έκανε παρεμβολές και στην Deutsche Welle που μετέδιδε πρόγραμμα και στην Ελληνική γλώσσα. Ο Γιώργος (Easy rider) που φαίνεται στην φωτογραφία, έχει μπροστά του ένα όργανο που μάλλον ήταν γέφυρα RLC της General Radio και … « Ένα το χελιδόνι και η άνοιξη ακριβή για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή….».
Στις 1.00 η ώρα φανήκαν τα τανκς στην Πατησίων, δύο στα πλάγια και ένα μπρος από την κεντρική πύλη….
«Λαέ των Αθηνών, αυτή την στιγμή έξω από το Πολυτεχνείο επί της οδού Πατησίων βρίσκονται τανκς. Οι Έλληνες που βρίσκονται μέσα στο Πολυτεχνείο, έξω από το Πολυτεχνείο και στους άλλους δρόμους ξέρουν πως θα φερθούν τα τανκς, ξέρουν πως θα φερθούν οι φαντάροι, ότι η καρδιά των φαντάρων είναι μαζί τους, ξέρουν ότι οι φαντάροι δεν θα αποφασίσουν να πατήσουν την σκανδάλη ενάντια στον άοπλο, στον άμαχο πληθυσμό….»
Μια ώρα πριν γίνει η εισβολή του τανκ και με έντονη την φημολογία για επίθεση, ο Πέτρος και ο Τάσος θα φύγουν τρέχοντας από την πίσω πόρτα του πολυτεχνείου, καθώς ήταν οι μεγαλύτεροι και ήταν στοχοποιημένοι και ως πειρατές…..
Ο εκφωνητής συνεχίζει «Αυτή την στιγμή πιστεύουμε πως κάθε στρατιώτης, κάθε αξιωματικός που αγαπάει την Ελλάδα, δεν θα σηκώσει το χέρι του, δεν θα χύσει αίμα πατριωτικό , αίμα αδελφικό» πίσω από το μικρόφωνο ήταν το αυθόρμητο, το στιγμιαίο το ανθρώπινο… «Ο σταθμός μας δεν θα σταματήσει να μεταδίδει μέχρι το πρωϊ. Ο μόνος ελεύθερος σταθμός μετά από έξη χρόνια δικτατορίας. Αγαπητοί ακροατές που μας ακούτε, θα διακόψουμε για λίγο την μετάδοση των ειδήσεων. Μόλις μάθουμε νέα θα σας… θα επικοινωνήσουμε και πάλι μαζί σας. Μείνετε στους δέκτες σας στο ίδιο μήκος κύματος».
Η νύχτα εκείνη ήταν μεγάλη και εφιαλτική … όταν έφθασα σπίτι, περνώντας ανάμεσα σε φωτιές και οδοφράγματα από την πλατεία Βάθης, Σοφοκλέους, Αιόλου, Πλάκα, Μακρυγιάννη, με μάτια πρησμένα από τα δακρυγόνα που είχαν πνίξει την ατμόσφαιρα, έβαλα το ραδιόφωνο για να μάθω τα νεώτερα. Ο σταθμός είχε σιγήσει, ήταν περασμένες τρεις. Η λειτουργία του διήρκεσε 34 ώρες, από τις 5μ.μ. της Πέμπτης 15 Νοεμβρίου έως τις 3.00 του Σαββάτου.
Αυτοί ήταν κάποιοι από τους αφανείς αγωνιστές της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, δεν ήταν στελέχη κάποιου κόμματος, ούτε καθοδηγούμενοι αλλά κάποια παιδιά που θέλησαν να βοηθήσουν με τον τρόπο τους, τους φοιτητές που είχαν καταλάβει το Πολυτεχνείο.
Και ίσως σήμερα βλέποντας την προσπάθεια που γίνεται, όπως εξάλλου γίνεται και κάθε χρόνο, από τότε μέχρι σήμερα, να καπηλευθεί το Πολυτεχνείο από συγκεκριμένα κόμματα, να αγανακτούν η να γελούν ειρωνικά.
