Tου Δημήτρη Τουλιάτου
Την Κυριακή 20 Δεκέμβρη παρακολουθήσαμε σε live streaming από το άδειο θέατρο Λιθογραφείον την πρεμιέρα του Αγαμέμνονα, του Γιάννη Ρίτσου που σκηνοθέτησε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Γεωργαλάς.
Στιγμές πριν την πρεμιέρα, μιλήσαμε με το Δημήτρη Γεωργαλά.
Πως ήταν το συναίσθημα της παρουσίασης μιας παράστασης για πρώτη φορά χωρίς την αμεσότητα της διάδρασης με το κοινό;
Θα το χαρακτήριζα αμήχανο. Το θέατρο υφίσταται κάτω από μια πολύ συγκεκριμένη συνθήκη, απευθύνεται σε ζωντανό κοινό, ανταλλάσσει ενέργειες. Αν δεν υπάρχει κοινό, είναι απλά μια πρόβα κεκλεισμένων των θυρών. Κάπως έτσι ήταν και το live streaming, υπήρχε μια αίσθηση αυτισμού, οι ηθοποιοί κινούνταν σε μονόδρομο, δεν τους επιστρεφόταν τίποτα.
Ο ηθοποιός προετοιμάζεται για να εκτεθεί μπροστά σε μάτια ανθρώπων, τα οποία κοιτάζουν με εναλλασσόμενα συναισθήματα και δημιουργούν ζυμώσεις που κάνουν κάθε παράσταση διαφορετική. Το να παίζεις μπροστά σε τέσσερεις κάμερες δεν προκαλεί κανένα ερέθισμα, αντίθετα δημιουργεί αμηχανία.
Ειδικά, παραστάσεις που δεν πρόλαβαν να έχουν την εμπειρία του κοινού και ανεβαίνουν κατευθείαν στο διαδίκτυο, στερούνται αυτογνωσίας. Δεν έχεις την παραμικρή ιδέα γι’ αυτό που συμβαίνει. Σαν να μιλάς σε άδειο τοπίο κι έρχεται πίσω η ηχώ σου.
Οι διαδικτυακές παραστάσεις είναι μια μικρή παρηγοριά για το κοινό και για τους καλλιτέχνες, μια ψευδαίσθηση ότι υπάρχει κάτι.
Ο Ρίτσος θέλει τον Βασιλιά να έρχεται αντιμέτωπος με μια στιγμή αυτογνωσίας και ταπεινότητας, σε ένα διάλογο – ξεγύμνωμα. Σαν μια απότομη προσγείωση στο ζόφο της πραγματικότητας. Ίσως ανάλογης με αυτή που ζούμε;
Ο Ρίτσος μιλάει για επιστροφές στον πυρήνα της ύπαρξης, για το λιμάνι της αυτογνωσίας, στο οποίο εισέρχεσαι πάντα με ταπεινότητα. Είναι ο ποιητής της ωριμότητας και των απολογισμών. Και τα δυο απαιτούν γενναιότητα, την γενναιότητα αυτού που κοιτάει κατά πρόσωπο την ζωή του με θάρρος και ειλικρίνεια.
Μιλάει για τον άνθρωπο που έζησε, δοκίμασε, θυσίασε αισθήματα και ζωές για να πετύχει τις φιλοδοξίες του, διαπραγματεύτηκε για τα συμφέροντά του και γυρνάει στον τόπο του εγκλήματος, στην αφετηρία του, για να λογοδοτήσει πρώτη φορά σαν ήρωας και να αντιμετωπίσει το τέλος με γνώση.
Ο Ρίτσος είναι βαθιά υπαρξιακός. Θα μπορούσα να πω ότι υπάρχει ένας έμμεσος παραλληλισμός με την συνθήκη που βιώνουμε, με την έννοια ότι ο εγκλεισμός και η μοναχικότητα μας φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας, επιβάλει αυτοκριτικές και απολογισμούς και μας κάνει να κατανοήσουμε πως πάνω από φιλοδοξίες και σχέδια υπάρχει το απρόβλεπτο που μας ανατρέπει.
Για τον Ρίτσο ο πραγματικός ήρωας είναι αυτός που καταφέρνει να ρίξει τις μάσκες και να σταθεί απέναντι στον εαυτό του και τους κριτές του. Η αλήθεια του κάθε ανθρώπου είναι ο ηρωισμός του.
Είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατόν να κάνει κανείς σχέδια σε τόσο ρευστή εποχή, αλλά πρόκειται να δούμε την παράσταση και στο φυσικό της χώρο;
Ελπίζουμε πως αυτό που ζούμε θα τελειώσει σύντομα. Προσπαθούμε να κρατάμε ζωντανή τη διάθεσή μας για δημιουργία και να είμαστε έτοιμοι να επανέλθουμε μόλις λήξει η κρίση.
Τόσο οι ηθοποιοί όσο κι εγώ έχουμε στόχο μας την πραγματοποίηση της παράστασης σε κανονικές συνθήκες, όποτε είναι εφικτό. Πρόκειται για μια παράσταση που την σταμάτησε η καραντίνα δυο φορές και δεν κατάφερε ακόμα να παρουσιαστεί μπροστά σε κόσμο.
Αποφασίσαμε να την μεταδώσουμε διαδικτυακά για μία και μόνο φορά για να της δώσουμε μια ευκαιρία επικοινωνίας και να αισθανθούμε ότι επιτέλους ανέβηκε. Όμως ο πραγματικός στόχος είναι πάντα να την δούμε να παίζεται στο θέατρο.
Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για την ΜΗΔΕΙΑ του Ευριπίδη, παράσταση δοκιμασμένη και καταξιωμένη, που ξεκίνησε την τρίτη της επανάληψη και διακόπηκε. Θα επανέλθουμε με αυτές τις δύο παραστάσεις που βρίσκονται σε αναμονή.
Αν μεταφερθούμε σε μια μετα-covid εποχή, τι πρέπει να κρατήσουμε από την συνθήκη που ζούμε και τι να αλλάξουμε; Μάθαμε κάτι, ή πολύ σύντομα θα επιστρέψουμε στις γνώριμες (και βολικές μας) συνήθειες;
Ευτυχώς είναι στη φύση μας να ξεπερνάμε τα άσχημα. Ταυτόχρονα η μνήμη λειτουργεί σαν φίλτρο που αφήνει ένα πολύτιμο απόσταγμα γνώσης από τις περιπέτειές μας.
Πιστεύω πως πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε περισσότερο τη φύση, τον χώρο που μας έχει δοθεί για να ζήσουμε και τους ανθρώπους γύρω μας με μια πιο ευρεία έννοια. Ελπίζω πως καταλάβαμε ότι σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη κι αν είμαστε αρκεί κάτι πολύ μικρό και αόρατο και μη ανιχνεύσιμο για να μας βάλει όλους ανεξαιρέτως σε μια κοινή μοίρα, και να μας εξομοιώσει.
Είμαστε λιγότερο ισχυροί απ’ όσο νομίζουμε και η αλαζονεία μας είναι ο χειρότερος σύμβουλος. Ας κατανοήσουμε πως η δουλειά μας, η τέχνη μας, οι σχέσεις μας, πρέπει να είναι καλοπροαίρετες γιατί τίποτα δεν μας ανήκει, κι αν αφήνουμε ένα σημάδι στην μικρή ή την μεγάλη κοινωνία μας, έχει αξία μόνο όταν είναι προϊόν αγάπης κι όχι υστεροβουλίας.
Ναι, σίγουρα μάθαμε όλοι μας κάτι από αυτήν την δυσκολία που ζούμε, όμως χρειάζεται γενναιότητα για να γυρίσεις σελίδα και να κάνεις ριζικές αλλαγές. Συνήθως ο άνθρωπος πολύ γρήγορα ξεχνάει και γυρίζει σ’ αυτά που ξέρει, που τον συμφέρουν και που θεωρεί ασφαλή. Μέχρι την επόμενη φορά που θα διαψευστεί.
Η παράσταση Αγαμέμνων του Γιάννη Ρίτσου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Γεωργαλά έγινε με την υποστήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της για τη στήριξη του Πολιτισμού στην περιοχή μας.
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Γεράσιμος Σοφιανός και Μαρίνα Παντελάκη.
(από την εφημερίδα “Νεολόγος”)
