Συνέντευξη στο Φάνη Βγενόπουλο
Η ομάδα των Talking Walls αποτελείται από φοιτητές και φοιτήτριες γλωσσολογίας που απαντούν ευθαρσώς «ναι» στο ερώτημα, αν μιλούν οι τοίχοι και το αποδεικνύουν εμπράκτως. Συντονίστρια της ομάδας των Talking Walls είναι η Δρ. Γλωσσολογίας Ράνια Καραχάλιου, η οποία διδάσκει στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών ως έκτακτο προσωπικό.
Το 2018, εκδόθηκε η μονογραφία της με τίτλο: «Η προσφώνηση στις συνομιλιακές αφηγήσεις» από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη) και η Σκλήθρα (εκδ. Εκάτη), το πρώτο της λογοτεχνικό βιβλίο.
Η κυρία Καραχάλιου μίλησε στον «Νεολόγο» για το πρόζεκτ των Talking Walls
ΕΡ.: Πώς προέκυψε η ιδέα του Talking Walls;
ΑΠ.: Από γλωσσολογικής πλευράς, το εφαλτήριο της δράσης ήταν διττό, και ταυτόσημο της στόχευσής της. Από τη μία, με αφορμή το μάθημα της Κειμενογλωσσολογίας, επιδίωξή μας ήταν να δημιουργήσουμε το πρώτο ανοιχτό σε πρόσβαση και χρήση σώμα κειμένων συνθημάτων δρόμου. Από την άλλη, στόχος ήταν η διερεύνηση της πόλης, και ιδίως του κέντρου, μέσα από το πρίσμα του Γλωσσικού Τοπίου, που εξετάζει τη δυναμική σχέση μεταξύ γλώσσας και δημόσιου χώρου.
ΕΡ.: Πόσα συνθήματα έχετε καταγράψει στους τοίχους της Πάτρας; Ήταν δύσκολη η καταγραφή τους;
ΑΠ.: Από τον Μάρτιο ως τον Μάιο του 2019, δεκαοχτώ φοιτητές και φοιτήτριες της ειδίκευσης Γλωσσολογίας του Τμήματος Φιλολογίας περιπλανήθηκαν ανά δυάδες από την Αγία Σοφία ως την Τριών Ναυάρχων και κατέγραψαν περίπου 1.000 συνθήματα. Στην ιστοσελίδα μας (www.talkingwalls.gr), θα βρείτε 660. Εκείνη την περίοδο, ανασταλτικός παράγοντας ήταν η βροχή. Έβρεχε σχεδόν κάθε βδομάδα, οπότε συνεχώς αναβάλλαμε τις καταγραφές. Τα παιδιά, βέβαια, έχουν να διηγηθούν ένα σωρό ιστορίες για τις εξορμήσεις, για τα επικριτικά βλέμματα.
ΕΡ.: Από τα συνθήματα που έχετε καταγράψει, ποια είναι αυτά που κυριαρχούν;
ΑΠ.: Όπως ήταν αναμενομένο, τα περισσότερα συνθήματα είναι κοινωνικοπολιτικού περιεχομένου: συνθήματα κατά του φασισμού, του ρατσισμού, της αστυνομικής βίας, συνθήματα για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, του Ζακ/της Zackie Οh, για τη γυναικοκτονία της Ελένης Τοπαλούδη, συνθήματα κατά του στρατού, του εθνικισμού, της πατριαρχίας και του σεξισμού, συνθήματα αλληλεγγύης σε μετανάστες/τριες και σε καταλήψεις κ.λπ. Συνθήματα, δηλαδή, που καθιστούν τον δρόμο ένα πολύσημο πεδίο διαμαρτυρίας και αντίστασης. Όταν μεγαλώσω, θα γίνω μανιφέστο, μας λέει ένα σύνθημα. Διαβάζοντας κανείς τους δρόμους της Πάτρας, διαβάζει το μανιφέστο της.
ΕΡ.: Τα αποτελέσματα της εργασίας έχουν αποκτήσει και διαδικτυακή μορφή. Μάλιστα, σχετικά πρόσφατα απέκτησαν και παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ποιος είναι ο σκοπός;
ΑΠ.: Καθώς τα συνθήματα είναι βραχύβια, η ιστοσελίδα συνιστά ένα αποτύπωμα εκείνης της περιόδου, ένα ντοκουμέντο της φωνής της πόλης, στο οποίο θέλαμε να έχουν πρόσβαση όσα άτομα ενδιαφέρονται. Μέσω των social media, επιθυμία μας ήταν να παρουσιάσουμε το εγχείρημα και να εμπνεύσουμε αντίστοιχες δράσεις σε άλλες πόλεις. Στην πορεία, η Facebook ομάδα απέκτησε διαδραστικό χαρακτήρα με τα μέλη να αναρτούν φωτογραφίες συνθημάτων, συμβάλλοντας στην επέκταση του υλικού.
ΕΡ.: Τι είναι αυτό που ωθεί κάποιον να πάρει ένα σπρέι και να γράψει ένα σύνθημα σε έναν τοίχο, όταν μάλιστα σήμερα όλοι με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να εκφραστούν;
ΑΠ.: Ως μη συνθηματογράφος δεν είμαι το καταλληλότερο άτομο για να απαντήσω, ωστόσο θα μοιραστώ λίγες σκέψεις. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πρωτίστως κατασκευάζεται το ‘εγώ’, η ατομική ταυτότητα, ενώ στο αστικό τοπίο, εκείνη που διεκδικεί χώρο και χρόνο είναι η συλλογική ταυτότητα. Δεδομένου ότι τα περισσότερα συνθήματα επιτίθενται σε κράτος και θεσμούς, ξεμπροστιάζοντας κυρίαρχους λόγους, δεν μπορούν παρά να επιλέξουν μια ‘παραβατική’, ‘προκλητική’ οδό. Τέλος, παρόλο που και τα συνθήματα χαρακτηρίζονται από μικρό προσδόκιμο ζωής, έχουν σαφώς μεγαλύτερη διάρκεια από μια ανάρτηση που θα καταβροχθιστεί από μια επόμενη.
ΕΡ.: Η καραντίνα, λόγω κορωνοϊού, κατά πόσο επηρέασε το πρόζεκτ των Talking Walls;
ΑΠ.: Φέτος, με τα παιδιά του τρίτου έτους, στοχεύαμε σε έναν νέο γύρο καταγραφών στην Πάτρα και σε άλλες πόλεις (π.χ. Αίγιο, Κόρινθο, Τρίπολη, Κυπαρισσία, Κοζάνη, Ρόδο, Αθήνα κ.λπ.) μιας και οι φοιτητές/τριες βρίσκονται στη γενέτειρά τους, λόγω των συνθηκών. Το lockdown ανέτρεψε προς το παρόν τα σχέδιά μας, εντούτοις δεν πτοούμαστε.
ΕΡ.: Τελικά, η αναγραφή συνθημάτων σε δημόσιο χώρο, τι είναι; Μια βέβηλη πράξη κατά της ξένης ιδιοκτησίας, μια παρέμβαση ή γιατί όχι μια μορφή τέχνης;
ΑΠ.: Να διευκρινίσω ότι το Talking Walls αφορά τα συνθήματα δρόμου, δηλαδή ένα κειμενικό είδος που περιλαμβάνει μηνύματα με γλωσσικό υλικό, και όχι τις οπτικές/εικαστικές παρεμβάσεις στον αστικό ιστό, όπως π.χ. τα εντυπωσιακά murals του Street Art Festival Πάτρας. H Κοινωνιογλωσσολογία δεν ρυθμίζει, δεν ιεραρχεί, δεν δικάζει τα κειμενικά είδη, τα μελετάει στο κοινωνιοπολιτισμικό πλαίσιο ανάδυσής τους. Τα συνθήματα δρόμου, κυρίως τα πολιτικά, παρουσιάζουν ιδιαίτερο κοινωνιογλωσσικό ενδιαφέρον, τόσο σε μικρο- όσο και σε μακρο-επίπεδο ανάλυσης. Η ‘βεβηλότητα’ ή μη αποτελεί ζήτημα ηθικολογικό.
