Με την υπογραφή του Θανάση Κούστα
Το καλοκαίρι του 1964, ήταν το τελευταίο μου στην Πάτρα. Αυτό το καλοκαίρι, γνώρισα καλύτερα την αγαπημένη μου Πάτρα, στις λόντζες του λιμανιού με τα καλαμπούρια των σταφιδεργατών, στα κουρασμένα καΐκια της ιχθυόσκαλας και στους ογκόλιθους της χαβούζας μπροστά από τους μύλους του Τριάντη. Δηλαδή στα μέρη που γύρναγε και δούλευε ο Σώτος.
Ο Σώτος ο νταμαχιάρης
Είχα μια θεία Ζακυνθινιά, που έμενε γωνία Ηπείρου με Τοφάλου, πίσω από τον Άγιο Διονύση, πάνω από την βρύση του Κοκάλα και απέναντι από το καφενείο του Βαζούρα. Στο ισόγειο έμενε ο Σώτος που τον είχε υιοθετήσει το 1945 ένας συγγενής της θείας μου που έμενε στην Ζάκυνθο. Ο Σώτος ήταν πολυτεχνίτης κι έκανε πολλές δουλειές, ήταν νταμαχιάρης, όπως λέγανε, δηλαδή δουλευταράς. Άνθρωποι του μόχθου και του λιμανιού οι Αη-Διονυσιώτες, έκαναν πολλές δουλειές και καταπιάνονταν με διάφορες τέχνες.
Σε μία από αυτές, ο Σώτος, ήταν βοηθός στους αγώνες ελεύθερης πάλης (κατς) που γίνονταν στην ΕΑΠ, δηλαδή συνόδευε τους παλαιστές, άλλαζε την καρέκλα όταν την έσπαγε ο Αττίλιο κάθε φορά που ανέβαινε στο ριγκ και χώριζε τους παλαιστές όταν έκαναν πως αρπάζονταν έξω από τα αποδυτήρια. Έτσι μου είχε τάξει, πως όταν θα γίνονταν αγώνες θα με έβαζε στην κερκίδα να δω τους αγώνες. Ο Σώτος εργαζόταν περιστασιακά – όταν δεν δούλευε στην σταφίδα – και σαν λαμπαδόρος στα γρι-γρι. Όταν είχε σκούρο φεγγάρι, εξαφανιζόταν, καθώς τα γρι-γρι άραζαν στην Κάτω Αχαγιά και ερχόταν μόνο στην γέμιση, κερνώντας όλη την γειτονιά κασέλες με σαρδέλες….
Ήταν γεννητάτος Αη Διονυσιώτης, Ιταλοπατρινός. Ο πατέρας του ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο «φάτσιο», την ιταλική οργάνωση των ιταλικής καταγωγής κατοίκων της Ελλάδας. Τα χαράματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, η αστυνομία συνέλαβε τον πατέρα του και τον έκλεισαν στις φυλακές Μαργαρίτη, καθώς υπήρχε ο φόβος πως τα μέλη του «φάτσιο» θα έδιναν πληροφορίες στους Ιταλούς για επικείμενους στόχους. Τελικά τον Νοέμβριο του 1945, μετά την απελευθέρωση, 3.000 Ιταλοπατρινοί με πολύ δάκρυ και πόνο, μετακόμισαν (εξορίστηκαν) υποχρεωτικά στην Ιταλία κι ανάμεσα σε αυτούς η οικογένεια του Σώτου, ο οποίος γλύτωσε με την υιοθεσία και την αλλαγή της υπηκοότητας.
Η βασική δουλειά του ήταν σταφιδεργάτης, γραμμένος στο σωματείο σταφιδεργατών «Η Σύμπραξις», που η πλειοψηφία των μελών του ήταν από τα Προσφυγικά, τον Άη Διονύση, την Ζάκυνθο και την Κεφαλονιά. Είχε ειδικότητα καρφωτής στα ξύλινα κασελάκια της σταφίδας, αλλά τώρα που είχαν καταργηθεί και η συσκευασία γινόταν με χαρτοκιβώτια, έγινε στοιβαδόρος και όταν τον έβγαζε ψηφίο ο πρόεδρος του Σωματείου, έπιανε πόστα πότε στου Μπελούση πότε στου Ραβαζούλα που τον προτιμούσαν γιατί ήταν πρόθυμος κι εργατικός. Και πόστιαζε τα κιβώτια που έβγαιναν από τη μηχανή, στον δρόμο, μέχρι να τα πάρουν τα κάρα για το φόρτωμα, στα αμπάρια των πλοίων γενικού φορτίου, που περίμεναν με τα ποτισμένα από την αρμύρα βίντσια, στις αποβάθρες του λιμανιού.
Αναλόγως τις ανάγκες και την εποχή δούλευε και στην μάκινα η στο σάκιασμα της χοντράδας, δηλαδή στα απορρίμματα η αλλοιώς παρακράτημα που τα συγκέντρωνε ο ΑΣΟ για ξύδια και οινόπνευμα.
Οι αγώνες ελεύθερης πάλης
Τέλος Αυγούστου γέμισαν οι κολώνες αφίσες. Στο γήπεδο της ΕΑΠ γίνονταν αγώνες ελεύθερης πάλης (ΚΑΤΣ) και οι πρωταγωνιστές ήταν ο Καρπόζηλος, ο Λαμπράκης, ο Παπαλαζάρου, ο Ναθαναήλ, ο Βούλγαρος Ζιγκολίνωφ, ο Νικόλα Σάγια, ο Τσικρικάς, ο φοβερός Αττίλιο και ο Πατρινός Μανής. Δεν είχε αρχίσει ακόμη η «βεντέμα» στην σταφίδα και ο Σώτος έστειλε μήνυμα να περιμένουμε απέξω μαζί με τον γιό του τον Αντόνιο, που κάναμε παρέα για να μας βάλει μέσα χωρίς εισιτήριο.
Φωνές στην κερκίδα, βρισιές στους ατίθασους παλαιστές, αγριάδες στο ριγκ και φορές -φορές άγρια βλέμματα και απειλές – δήθεν – προς την κερκίδα. Οι θεατές νοιώθοντας ασφαλείς ανάμεσα στο πλήθος, απειλούσαν βρίζοντας τον Αττίλιο που είχε χτυπήσει ύπουλα τον Παπαλαζάρου, κι εκείνος πλησίαζε προς την κερκίδα, κάνοντας απειλητικές χειρονομίες, μουγκρίζοντας. Τότε ο Σώτος μαζί με άλλους τον κρατάγανε για να μην ανέβει στην κερκίδα εισπράττοντας και κατραπακιές από τον αφρισμένο Αττίλιο.
Ο Παπαλαζάρου έδειχνε τα αίματα κι έβαζε τρικλοποδιές στον διαιτητή. Και μέσα στο πανδαιμόνιο, έβγαινε από τα αποδυτήρια ο Νικόλα Σάγια που έκανε την μοναδική «γέφυρα» όταν πάλευε και ηρεμούσε τον Παπαλαζάρου για να αποχωρήσει και ο Αττίλιο, ώστε να συνεχίσουν το δίδυμο Λαμπράκης – Ζιγκολίνωφ. Την νύχτα δεν κοιμήθηκα, έβλεπα την άγρια φάτσα του Αττίλιο και έτρεμα από τον φόβο μου.
Αργότερα στην Αθήνα, με την παρέα μου, πηγαίναμε στο πέταλο του γηπέδου της λεωφόρου Αλεξάνδρας, για να παρακολουθήσουμε αγώνες ΚΑΤΣ, να δω και πάλι τον Παπαλαζάρου και τον Λαμπράκη, όμως η φίρμα ήταν ο Σπύρος Αρίων η Μασίστας που πάλευε μέσα σε κλουβί χωρίς κανόνες και παρεμβάσεις από τον διαιτητή με τον «Ρώσο» Κοριένκο. Και βέβαια είχαμε και τον «Ρασπούτιν», για τον οποίο έγραφε η «Αθλητική Ηχώ»: «Προσοχη! Μ’ αυτήν την ιερή φορεσιά κυκλοφορεί ένα ανθρωπόμορφο τέρας με ψυχή αδίστακτη και κατεστραμμένη. Πρόκειται για τον σατανικό «Ρασπούτιν»…»
Στον αγώνα αυτό ο «Ρασπούτιν» κατάφερε και έδεσε στα σχοινιά του ρινγκ τον Αττίλιο, του έριξε το ξύλο της χρονιάς και αυτός μετά το τέλος έκανε δηλώσεις εκδίκησης… που σημαίνει ότι εμείς περιμέναμε το επόμενο Σάββατο με αγωνία. Αλλά κατά βάθος είχα πάρει την εκδίκησή μου που είχε βαρέσει ύπουλα τον Παπαλαζάρου στο γήπεδο της ΕΑΠ.
Ήταν μια εποχή που η Πάτρα εργαζόταν και διασκέδαζε σε τελείως διαφορετικούς ρυθμούς, από ότι σήμερα και οι εικόνες τώρα μοιάζουν τόσο μακρινές, ενώ δεν είναι…
*Στην λεζάντα του εξωφύλλου Λαμπράκης – Παπαλαζάρου εναντίον Μόρτισον
(από την εφημερίδα “Νεολόγος”).
