ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΑΝΑ ΜΑΓΔΑΛΗΝΟΥ
eleana.magdalinou@gmail.com
Σχετιζόμενες με την εξελισσόμενη κλιματική κρίση είναι οι συνθήκες καύσωνα και οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες στην πόλη της Πάτρας που βιώσαμε το φετινό καλοκαίρι. Υπάρχει κάτι από άποψη κλίματος και περιβάλλοντος που πρέπει και μπορούμε να προσέξουμε περισσότερο στην Πάτρα και την Αχαΐα γενικότερα; Ο καθηγητής Βοτανικής και Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Παναγιώτης Δημόπουλος και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Natura 2000 (Μέλος ΔΕΠ / Τομέας Βιολογίας Φυτών, Εργαστήριο Βοτανικής) μιλάει στο «Ν» και δίνει απαντήσεις.
Ακούμε και διαβάζουμε παντού για την κλιματική αλλαγή. Μπορείτε με λίγα λόγια να μας εξηγήσετε τί σημαίνει αυτό και ποιες αλλαγές θα επιφέρει στην καθημερινότητά μας; Είναι αλλαγές που θα τις ζήσουμε άμεσα;
Το σύνολο των κλιματικών μοντέλων συμφωνεί σε αύξηση της θερμοκρασίας σε πλανητικό και περιφερειακό επίπεδο, αν και σε διαφορετικό βαθμό, από 1,1 έως 6,4o C, αύξηση των βροχοπτώσεων στις τροπικές και μεγάλου γεωγραφικού πλάτους περιοχές και μείωση στις υποτροπικές περιοχές. Την περίοδο 2021-2050 η μείωση του ύψους των βροχοπτώσεων στην ελληνική επικράτεια θα είναι 6,4% σε σχέση με την περίοδο αναφοράς (την προηγούμενη 30ετία), με τη μεγαλύτερη μείωση στην Κρήτη και τη Δυτική Πελοπόννησο. Την 30ετία 2071–2100 η μείωση αναμένεται να είναι ακόμα μεγαλύτερη στην Ελλάδα, καθώς για το σύνολο του έτους θα φθάσει το 19,3%. Και σε αυτή τη χρονική περίοδο, η μείωση εκτιμάται ότι θα είναι μεγαλύτερη στην Κρήτη και τη Δυτική Πελοπόννησο (>25%), ενώ στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας θα είναι ίση με 20% και στο Βόρειο Αιγαίο θα είναι μικρότερη από 15%.
Το φετινό καλοκαίρι ήταν πιο ζεστό από τα προηγούμενα, είχαμε δύο καύσωνες και στην Πάτρα 51 μέρες με πιο υψηλή θερμοκρασία από την κανονική. Γιατί συνέβη αυτό και τί σημαίνει;
Είναι προφανές ότι οι συνθήκες καύσωνα και οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες στην πόλη της Πάτρας σχετίζονται με την εξελισσόμενη κλιματική κρίση. Τις επιπτώσεις των καυσώνων στις πόλεις εξαιτίας και του φαινομένου της **Αστικής Θερμικής Νησίδας μαζί με τις δευτερογενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, (π.χ. διαθεσιμότητα/παροχή νερού, τροφοδοσία ενέργειας, επιβάρυνση τοπικών οικονομιών, μεταβολή συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού, επιβαρύνσεις στην ποιότητα ζωής των πολιτών) θα τις βιώνουμε ως μια νέα πραγματικότητα από εδώ και στο εξής. Οι ισχυροί άνεμοι, οι έντονες βροχοπτώσεις, η ξηρασία, η υπερβολική ζέστη με τους καύσωνες και η παγωνιά είναι φαινόμενα που πιθανό θα προκύψουν με μεγαλύτερη συχνότητα τα επόμενα χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής/κρίσης.
Υπάρχει κάτι από άποψη κλίματος και περιβάλλοντος που πρέπει να προσέξουμε περισσότερο στην Πάτρα και την Αχαΐα γενικότερα;
Η πόλη της Πάτρας αποτελεί ένα κύριο περιφερειακό, μητροπολιτικό κέντρο της χώρας με διαρκώς επεκτεινόμενο αστικό και βιομηχανικό ιστό. Ταυτόχρονα, τα υφιστάμενα και τα προγραμματισμένα έργα υποδομής για την περιοχή (π.χ. λιμάνι, αυτοκινητόδρομοι, τραίνο), θα συμβάλουν στην μητροπολιτικότητα του χαρακτήρα της και θα επιτείνουν τον αστικό χαρακτήρα του περιβάλλοντος, τόσο της πόλης όσο και της ευρύτερης περιοχής. Η Πάτρα ευρισκόμενη στη Δυτική Ελλάδα, αποτελεί μια περιοχή που ναι μεν δέχεται αρκετή ποσότητα κατακρημνισμάτων, σε σχέση με άλλες μεγάλες πόλεις ανατολικότερα, αλλά ταυτόχρονα θα δεχθεί και πιο άμεσα της επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως προαναφέρθηκε για τη Δυτική Ελλάδα.
Η προστασία πολύτιμων φυσικών πόρων όπως το όρος Παναχαϊκό που διασφαλίζει ύδρευση, άρδευση και προστασία από πλημμύρες, μέσω των οικοσυστημάτων του είναι πρωταρχικής σημασίας. Ταυτόχρονα, η προστασία της ακτογραμμής της περιοχής θα πρέπει να υποστηριχθεί από κατάλληλες περιβαλλοντικές παρεμβάσεις που θα δρουν ανασχετικά στη διάβρωση, όπως η αποκατάσταση παράκτιων δασών και θαμνώνων, υποστήριξη και βελτίωση των αμμοθινών κλπ.
Σε κλίμακα αστικού περιβάλλοντος, ο χώρος του δασυλλίου, οι χώροι πρασίνου, οι πλατείες και τα πάρκα της πόλης πρέπει να διατηρηθούν και να εμπλουτιστούν με είδη ανθεκτικά στις επερχόμενες αλλαγές των κλιματικών συνθηκών, τα οποία θα συμβάλλουν στην μείωση της θερμοκρασίας του αστικού περιβάλλοντος, στην συγκράτηση ρύπων, στην απόσβεση και τον μετριασμό του θορύβου. Επίσης, δέντρα τα οποία αποτελούν φυτεύσεις-κακές πρακτικές του παρελθόντος, όπως οι ευκάλυπτοι, οι ακακίες και οι αείλανθοι, πρέπει να απομακρυνθούν. Ταυτόχρονα, δράσεις για πράσινες πρακτικές σε κτήρια (π.χ. πράσινες ταράτσες) και ιδιαίτερα σε αυτά που καλύπτουν μεγάλες επιφάνειες, είναι σημαντικές δράσεις και μπορούν να αποτελέσουν και ένα τοπικό, αστικό οικολογικό δίκτυο (μαζί με τα πάρκα) για τη βιοποικιλότητα της πόλης.
Έχουμε την επιλογή και τα «όπλα» για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της επερχόμενης κλιματικής κρίσης;
Είναι στο χέρι του καθενός μας, αλλά πολύ περισσότερο των υπευθύνων για τη λήψη αποφάσεων, η ενσωμάτωση των καλών πρακτικών στην καθημερινότητά μας και στο σχεδιασμό του εγγύς και του απώτερου μέλλοντος. Για παράδειγμα, η κλιματική κρίση απειλεί την αγροτική παραγωγή περισσότερο από ποτέ, με την πίεση να μεταβιβάζεται (καταστροφικά) σε φυσικές εκτάσεις, μέσω εκχερσώσεων. Στη δυτική Ελλάδα, που αναμένεται να πληγεί σημαντικά, απαιτούνται σύνθετες δράσεις περιβαλλοντικής-αειφορικής αγροτικής διαχείρισης σε μοτίβα σύνθεσης με φυσικές μονάδες βλάστησης, κατάλληλες τόσο για την υποστήριξη της βιοποικιλότητας, όσο και για τον μετριασμό της διάβρωσης, του καθαρισμού του νερού, τη διατήρηση της ποιότητας των εδαφών, αλλά και της αισθητικής του τοπίου.
**Αστική Θερμική Νησίδα: η αυξημένη θερμοκρασία του αέρα μέσα στην πόλη σε σύγκριση με τη θερμοκρασία στις περιαστικές περιοχές (π.χ. στην Αθήνα παρατηρείται διαφορά θερμοκρασίας 6-10o C, μεταξύ του κέντρου της πόλης και των περιαστικών περιοχών).
(Από το Νεολόγο Πατρών)
