Στον Νίκο Ηλιόπουλο
Οι συμφορές που προκάλεσε η εμφύλια διαμάχη […]
ήταν πολλές και τρομερές, όπως έχουν συμβεί και πάντα θα συμβαίνουν,
καθώς η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει.
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου
Πολλοί λαοί διαφώνησαν, αγρίεψαν, πολέμησαν, σκοτώθηκαν μεταξύ τους. Οι Αμερικάνοι,
οι Ισπανοί, οι Ρώσοι αλλά μόνο οι Έλληνες αλλάζουν θέμα κάθε φορά, πηδούν από μια
κατάσταση στην άλλη όχι για να συνεννοηθούν, όχι για να υπερασπιστούν τα κοινά τους
συμφέροντά αλλά για να συνεχίσουν με καινούργιους λόγους και καινούργιους τρόπους
τον αιώνιο εμφύλιο.
Ο Θάνος Βερέμης γράφει, ‘’η ανεξαρτησία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία ήρθε για τους
Έλληνες έπειτα από σχεδόν μια δεκαετία σκληρού ένοπλου αγώνα και δοκιμασίας (1821-
1830). Η κατακερματισμένη κοινωνία των επαναστατημένων στάθηκε εμπόδιο στον
συντονισμό δυνάμεων, οι οποίες συγκροτούσαν αντίπαλα δίκτυα, το καθένα με τη δική του
ιεραρχία και τους δικούς του ξεχωριστούς στόχους. Δεν είναι συνεπώς περίεργο ότι μετά τη
συνεργασία των δύο πρώτων ετών του Αγώνα ακολούθησαν οι εμφύλιες συγκρούσεις. Παρ’
όλα αυτά, η Επανάσταση ανταποκρίθηκε στη βασική φιλοδοξία όσων αγωνίστηκαν: τη
δημιουργία ενός ενιαίου, ελεύθερου κράτους.’’
Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά των Ελλήνων τα εντοπίζουμε, ήδη, στους εμφύλιους
πολέμους της Επανάστασης του 1821. Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι η
νομιμοφροσύνη και η αλληλεγγύη έχουν τοπικό ή τοπικιστικό χαρακτήρα, ισχυρότερο,
συχνά, από τον εθνικό. Βλέπουμε, επίσης, ότι οι πολιτικές κατατάξεις και διαιρέσεις
είναι συχνά σχετικές με τα πρόσωπα των «αρχηγών» και όχι με ιδέες, με προγράμματα,
ούτε καν με “ταξικά” συμφέροντα.
Οι ηγεσίες οι ανίκανες, τυφλές, ανήμπορες ηγεσίες οι οποίες γυρίζουν σαν ύαινες
αναζητώντας πτώματα ιδεών για να τραφούν, να αποκτήσουν δύναμη και να οδηγήσουν
όσους τους ακολουθούν στον υπέρ πάντων αγώνα τον αδελφοκτόνο εμφύλιο. Γιατί όπως
έγραφε κι ο Αντρέ Ζιντ ‘’Είναι ευκολότερο να οδηγείς ανθρώπους στη μάχη,
διεγείροντας το πάθος τους, από το να τους συγκρατείς και να τους καθοδηγείς στον
επίμονο μόχθο της ειρήνης’’.
Καστοριάδης: Δεν υπάρχει κράτος νόμου και κράτος δικαίου, ούτε απρόσωπη διοίκηση
που έχει μπροστά της κυρίαρχους πολίτες. Η φαυλοκρατία συνεχίζει την αιωνόβια
παράδοση της αυθαιρεσίας των κυρίαρχων και των «δυνατών»: ελληνιστικοί ηγεμόνες,
Ρωμαίοι ανθύπατοι, Βυζαντινοί αυτοκράτορες, Τούρκοι πασάδες, κοτζαμπάσηδες,
Μαυρομιχάληδες, Κωλέττης, Δηλιγιάννης. Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή»
άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση.
Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του
ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε;
Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα
ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο
ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν
κηδεμόνα. Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την
2
ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται
σήμερα.
Θέλει μεγάλη τέχνη η ειρήνη στη ‘’μάχη’’ των ιδεών αλλά δυστυχώς παντού και πάντα,
τουλάχιστον προσωρινά, νικούν όσοι δεν αμφιβάλουν, όσοι δεν προβληματίζονται, όσοι
φανατίζονται και είναι βέβαιοι.
Ο Τζωρτζ Όργουελ έγραφε ότι όλη η πολεμική προπαγάνδα, οι κραυγές και τα ψέματα
και το μίσος, έρχονται, όλα ανεξαιρέτως, από ανθρώπους που δεν πολεμούν. Αλλά
όπως λέει και ο Καστοριάδης πρέπει αυτές οι ηγεσίες να βρουν έναν έτοιμο λαό για
να τον βάλουν να πολεμήσει. Το κακό για το μέλλον είναι ότι οι αναμνήσεις των
πολέμων γράφονται απ’ αυτούς που δεν σκοτώθηκαν στον πόλεμο, πιθανόν δεν
συμμετείχαν καν σ’ αυτόν.
επίκαιρα
μετρώντας τις αποφάσεις των ειδημόνων
λογαριάζοντας τις προτάσεις των υπευθύνων
σηκώνεται μέσα στα σκοτάδια να προλάβει την αναπότρεπτη θλίψη
κι αυτή τον περιμένει στο κεφαλόσκαλο με την ειρωνεία στο πάνω χείλος
και την έπαρση στο πηγούνι
γονατίζει και ψιθυρίζει
τι λαός! δεν αντέχει ούτε στιγμή να μην είναι σκλαβωμένος
σε μια βεβαιότητα σ’ ένα ψέμα μια πλάνη ή μια αιώνια συνήθεια
και από τα χαράματα με αγωνία αναζητά
αυτούς που ‘’γνωρίζουν’’ τον σωστό δρόμο
και επιμένει να του τον δείξουν
Δεν είμαι ιστορικός, πολιτικός, δεν είμαι δημοσιογράφος και αναλυτής των τηλεοπτικών
πορτοπαραθύρων . Δεν είμαι ‘’τεχνικός της εξουσίας’’. Δεν είμαι καν ένας ‘’πούρος’’
αριστερός όπως έδειχνε η εφηβεία και η ανεμελιά της ή ‘’καταφερτζής’’ δεξιός όπως θα
μπορούσε να με οδηγήσει η δουλειά μου και οι ανάγκες της.
Και αφού είμαι ένας ‘’άσχετος’’ τότε πώς νομιμοποιούμαι να γράφω και να ομιλώ για τόσο
σημαντικά θέματα τα οποία είναι ‘’αρμοδιότητα’’ άλλων; Μήπως όλοι τους θέλουν να
σωπάσουμε κι αυτοί ανενόχλητοι να κυνηγούν από κοινού την εξουσία;
Μήπως όμως το ότι είμαι πολίτης μου δίνει το δικαίωμα να μιλήσω και το ότι είμαι
συγκλονισμένος με αυτά που συμβαίνουν γύρω μου, μήπως κάνει το δικαίωμα υποχρέωση;
