ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Τον Νοέμβριο του 1936, η Ελλάδα βρίσκεται υπό το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος στις 4 Αυγούστου, με την συγκατάθεση του βασιλιά Γεωργίου Β’, αναστέλλει βασικά άρθρα του Συντάγματος και κηρύσσει δικτατορία. Οι εφημερίδες – υπό αυστηρότατη λογοκρισία – υμνούν τον «εθνικό κυβερνήτη», όπως αποκαλούν τον δικτάτορα και φυσικά απουσιάζει κάθε αναφορά στις άγριες διώξεις του Μεταξά προς τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Ανάμεσα στα εγκωμιαστικά για τον Μεταξά δημοσιεύματα, στο φύλλο της Πέμπτης 29ης Οκτωβρίου 1936 του «Νεολόγου» των Πατρών και στην πρώτη σελίδα διαβάζουμε ότι: «Την προσεχή Δευτέρα, 2αν Νοεμβρίου η κ. Μαρίκα Κοτοπούλη αρχίζει τας παραστάσεις της στο Δημοτικό θέατρο, επί κεφαλής ενός αρτιωτάτου καλλιτεχνικού συγκροτήματος».
Η άφιξη της Μαρίκας Κοτοπούλη, η οποία εκείνη την εποχή μεσουρανούσε και ήδη είχε τιμηθεί με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’ (1921) και με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας (1923), αποτελεί σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός για την πόλη της Πάτρας.
Στο ίδιο ρεπορτάζ, που υπογράφει ο συντάκτης με το ψευδώνυμο «Θεατρικός», δίνονται πληροφορίες τόσο για τους ηθοποιούς που συμμετέχουν στον θίασο της Κοτοπούλη, όσο και για τα έργα που θα ανέβουν, μιας και εκείνη την εποχή στις περιοδείες οι θίασοι συνήθιζαν να εναλλάσσουν καθημερινά το ρεπερτόριό τους. Μάλιστα, όπως διαβάζουμε στο φύλλο στις 2 Νοεμβρίου 1936, «θα δοθούν 18 παραστάσεις συνδρομής με 18 έργα».
Πρόκειται για θεατρικά έργα, όχι μόνο ξένων συγγραφέων, όπως συνηθιζόταν την εποχή εκείνη, αλλά και των Ελλήνων, όπως των Ξενόπουλου, Μελά, Χορν, Συναδινού και Μπόγρη. Να σημειωθεί ότι, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ως θιασάρχης, ενδιαφέρθηκε και ανέδειξε το έργο των συγγραφέων της γενιάς της και νεώτερων.
Όσον αφορά τα έργα πουΣτο φύλλο της 3ης Νοεμβρίου 1936 του «Νεολόγου» των Πατρών και στη στήλη «Της στιγμής» διαβάζουμε για την πρεμιέρα της Μαρίκας Κοτοπούλη: «Θριαμβευτική υπήρξεν, όπως άλλωστε αναμένετο, η χθεσινή πρώτη του θιάσου κ. Κοτοπούλη. Το κοινό που κατέκλυσεν αρσυκτικώς το Δημοτικό, εχειροκρότησε επανειλημμένως την εκλεκτήν καλλιτέχνιδα. Και επευφήμησεν ενθουσιωδώς τους λαμπρούς εκτελεστάς ενός εκ των περίφημων έργων του Μπατάγι, όπως η «Μαμά Κολυμπρί».
«Μια συνομιλία με την κ. Μαρίκαν»
Στο φύλλο της Πέμπτης 5 Νοεμβρίου 1936, ο «Νεολόγος» των Πατρών δημοσιεύει στην πρώτη του σελίδα, συνέντευξη της Μαρίκας Κοτοπούλη, που δόθηκε σε συντάκτη της εφημερίδας, υπό τον τίτλο: «Με την κ. Μαρίκα, μια συνομιλία». Είναι χαρακτηριστικό ότι η σπουδαία ηθοποιός προσφωνείται με το μικρό της όνομα, γεγονός που δείχνει την αγάπη του κοινού. Ο συντάκτης του «Νεολόγου» στην εισαγωγή του κειμένου, γράφει χαρακτηριστικά για τους δεσμούς της Μαρίκας Κοτοπούλη με την πόλη: «Η μεγάλη καλλιτέχνις είναι πλέον η γνώριμος εις τας Πάτρας. Είναι η αδυναμία, όπως και αδυναμία είναι η Πάτρα. Δεν περνούν ποτέ δυο χειμώνες χωρίς να τιμηθούμε με τη θεατρική της βίζιτα. Βίζιτα πάντα λιγόχρονη μα αξέχαστη. Λίγες παραστάσεις, αλλά εκλεκτές. Ποιός μπορεί να ξεχάση τους θριάμβους της Μαρίκας τα παληά χρόνια στο Δημοτικό – στο ίδιο θέατρο που παίζει και σήμερα – τις αλησμόνητες δημιουργίες της Ελευθέρας σκηνής το προπέρσινο πέρασμά της και τελευταία τις προχθεσινές εμφανίσεις της στη «Μαμά Κολιμπρί» και στις «Ετερόφωτες»….
«Πνευματώδης και λίγο σαρκαστική»
Στο ίδιο κείμενο, ο συντάκτης γράφει χαρακτηριστικά για την Μαρίκα Κοτοπούλη τα εξής: «Η Μεγάλη τραγωδός είναι συγχρόνως και Μεγάλη διανοουμένη. Οι γνώμες της ακουόνται πάντοτε με προσοχή και πολλές φορές επηρεάζουν σκέψεις και αποφάσεις για τα μεγάλα ζητήματα της τέχνης. Άλλως τε ο πνευματώδης και λίγο σαρκαστικός τρόπος, με τον οποίον εκφράζεται, προσδίδουν ξεχωριστό ενδιαφέρον σε κάθε συνομιλία της…».
Η συνέντευξη της Μαρίκας Κοτοπούλη, όπως γράφει ο συντάκτης, δόθηκε «στο ρεστωράν του «Μαζέστικ». Σ’ ένα τραπέζι κάθεται η κ. Μαρίκα και ο υποφαινόμενος. Στο βάθος διακρίνεται άλλο μεγάλο τραπέζι και γύρω – γύρω… ο θιάσος, καθισμένος και… θορυβών. Ο κ. Παπάς, η κ. Ρίτα Μυράτ, ο κ. Μυράτ υιός, ο κ. Τσαγγανέας, το ζεύγος Αρώνη, ο κ. Λογοθετίδης και άλλοι». Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, η Μαρικά Κοτοπούλη, απαντά στις ερωτήσεις σύντομα και περιεκτικά και μεταξύ άλλων μιλά για την ίδρυση του θεάτρου «Ρεξ» που έγινε στις αρχές του 1937, για τους συνεργάτες της που μιλά με ιδιαίτερα καλά λόγια και δείχνει την ενόχλησή της στους τότε σχεδιασμούς να ιδρυθούν παραρτήματα του τότε Βασιλικού Θεάτρου, δηλαδή του εθνικού, στις επαρχιακές πόλεις, χαρακτηρίζοντας την απόφαση ως «ανόητη και φαιδρή» καθώς όπως αναφέρει «το επαρχιακό κοινό έχει απαιτήσεις κάπως λεπτότερες. Δεν του αρκεί το κτίριο που θέλουν να του δώσουν. Θέλει πρώτα – πρώτα θέατρον που… δεν θα του δώσουν!!» και κάπως έτσι ολοκληρώνεται η συνέντευξη της Μαρίκας Κοτοπούλη στον «Νεολόγο».
Κατάμεστο απόγευμα και βράδυ το θέατρο
Πάντως, οι Πατρινοί έσπευσαν να δουν τις παραστάσεις του θιάσου της «κυρίας Μαρίκας» όπως την αποκαλούσαν. Τις επόμενες ημέρες ο «Νεολόγος» των Πατρών δημοσιεύει διθυραμβικά σχόλια, όπως αυτό την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου, όπου στη στήλη «Της στιγμής» γράφονται τα εξής: «Φανταστική πιέννα εσημείωσε η χθεσινή πρώτη λαϊκή απογευματινή του θιάσου κ. Κοτοπούλη. Ούτε ένας άνθρωπος δεν χωρούσε παραπάνω στο Δημοτικό. Θεωρεία, πλατεία, γαλαρία ασφυκτικώς γεμάτα. Το βράδυ επίσης κατάμεστο το Δημοτικό».
Η Μαρίκα Κοτοπούλη στην Πάτρα το 1936. Η φωτογραφία είναι από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. Πάνω σειρά από αριστερά: Γιώργος Παππάς, Ελένη Χαλκούση, Ρίτα Μυράτ, ;, Νίτσα Τσαγανέα, Αντώνης Γιαννίδης, Θεόδωρος Αρώνης. Πάνω δεξιά η Μαίρη Αρώνη. Κάτω σειρά από αριστερά: Δημήτρης Μυράτ, Μαρίκα Κοτοπούλη, Γιαννούλης Σαραντίδης, Χρήστος Τσαγανέας, Βασίλης Λογοθετίδης.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νεολόγος
