Επιμέλεια Φάνης Βγενόπουλος
Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 1930. Εκείνη την περίοδο του Μεσοπολέμου, αρχίζουν δειλά – δειλά στην Ελλάδα, να κάνουν μπάνιο στη θάλασσα μαζί άνδρες και γυναίκες. Πρόκειται για τα περίφημα «μπαίν μιξτ», δηλαδή τα μικτά μπάνια, ένας όρος που σήμερα έχει εξαφανιστεί από το λεξιλόγιό μας, τότε όμως ήταν περίπου «επαναστατικό», για τα συντηρητικά ήθη της εποχής, να απολαμβάνουν τη θάλασσα μαζί άνδρες και γυναίκες.
Χωρίς να σημαίνει ότι τα μεικτά μπάνια δεν υφίσταντο και νωρίτερα, έστω κρυφά, ως χρόνος καθιέρωσής τους για την Ελλάδα, μπορεί να θεωρηθεί το έτος 1927. Εννοείται πως για τα μικτά μπάνια υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τους συντηρητικούς κύκλους της εποχής, που τα χαρακτήριζαν ως «αμαρτωλά». Για αυτό και η επέκτασή τους έγινε με αργούς ρυθμούς, πρώτα από τις παραλίες της Αττικής, με την πρωτοπόρα Γαλλίδα Ζορζέν Μερσιέ η οποία κολύμπησε στην ίδια παραλία με τους άνδρες, αργότερα στις λουτροπόλεις και πιο μετά στις υπόλοιπες παραλίες της χώρας.
Βέβαια, η θέα ενός γυναικείου κορμιού, έστω και με ένα μαγιό που κάλυπτε το περισσότερο μέρος του σώματος, συνέχιζε να «σκανδαλίζει», για πολλά χρόνια ακόμη. Αρκεί να φέρουμε στη μνήμη μας, την ταινία του ελληνικού κινηματογράφου η «Θεία απ’ το Σικάγο», παραγωγής του 1957, και τη σκηνή όπου οι γονείς της οικογένειας του Ορέστη Μακρή επιλέγουν για να κολυμπήσουν τα τέσσερα κορίτσια τους μια ερημική τοποθεσία, κρατώντας ένα απλωμένο σεντόνι για να τις προφυλάξουν από κάθε αδιάκριτο ανδρικό μάτι.
Με τρένα, ταξί και λεωφορεία
Την Πέμπτη 31 Ιουλίου 1930, ο «Νεολόγος» των Πατρών δημοσιεύει στη δεύτερη σελίδα της εφημερίδας μια ανταπόκριση, με τίτλο «Ζωή και κίνησις εν Ψαθοπύργω», στην οποία αποτυπώνεται η «ανακάλυψη» των Πατρινών του όμορφου παραθαλάσσιου χωρίου για να απολαύσουν το μπάνιο τους και το φαγητό τους.
Όπως περιγράφει ο συντάκτης:
«Πραγματικώς άξια παρατηρήσεως είνε η κίνησις ήτις φέτος σημειούται εις τον δροσόλουστον αυτό προάστειον των Πατρών, κίνησις που ποτέ έως σήμερα δεν έχει παρατηρηθή. Εκείνο που γίνεται κάθε Κυριακή είνε αδύνατον να περιγραφή. Όλο τον Σαββατόβραδο και την Κυριακή αυτοκίνητα ταξί και λεωφορεία μεταφέρουν Πατρινόκοσμο για να περάση την έβδομη ημέρα του εν πλήρει ευτυχία μέσ’ τη θάλασσα και κάτω από δροσερά πλατάνια που και τα δυό μαζύ τους χαρίζουν απολαυστική δροσιάν. Αι αμαξοστοιχίαι που φθάνουν την Κυριακή στο σταθμό του Ψαθοπύργου μυάζουν σαν βαπόρι που ξεκίνησε από μακρυά για αποβιβάση εδώ ολόκληρο καραβάνι περιηγητών τρελλό από την χαρά του, διότι έφθασε τέλος εις την όασιν εκείνην που τους υπόσχεται ανάπαυσι, δροσιά, χαρά». Και ο συντάκτης συνεχίζει με τα εξής:
«Την περασμένη Κυριακή ένα γκρουπ αντιπροσωπεύον της καλύτερες Πατρινές οικογένειες εσκέφθη κάπως καλύτερα και εναύλωσε το βενζινόπλοιο που εκτελεί την συγκοινωνία Ψαθοπύργου – Πατρών και αφού έκαμε τον μαγευτικόν αυτόν θαλάσσιον περίπατον, έφθασεν εδώ γεμάτο όρεξι και δροσιά κατενθουσασμένον».
Πανηγυρική όψη
Όπως σημειώνει ο ανταποκριτής της εφημερίδας, ο οποίος υπογράφει το κείμενο με τα αρχικά Α.Μ. και προφανώς διαμένει στην περιοχή, κάθε Κυριακή ο Ψαθόπυργος, λόγω των πολλών επισκεπτών έχει πανηγυρική όψη. «Όλας τας Κυριακάς φέτος σημειώνει πανηγυρικήν όψιν ο Ψαθόπυργος, τούτο δε οφείλεται στις φυσικές τους καλλονές, γιατί συνδυάζει τα πάντα, όλα εκείνα που έχουν τη δύναμι να τέρψουν την ψυχή του ανθρώπου. Δεν θα είνε πολύ αν ειπή κανείς ότι το χωριό αυτό είνε τόπος ευχαρίστου διαμονής, διότι ευρισκόμενος κανείς εδώ δια τίποτε δεν θα στεναχωρηθή, ό,τι και εάν ζητήσει αμέσως θα το εύρη, χωρίς να έχη τον φόβο να ληστευθή».
Τα μπαιν – μιξτ, τα φοξ και τα ταγκό
Ο ανταποκριτής του «Νεολόγου» των Πατρών, καταφέρνει σε λίγες γραμμές, να μεταφέρει την διστακτικότητα της κοινωνίας στα μικτά μπάνια, αλλά και τον τρόπο διασκέδασης της εποχής. Όπως γράφει: «Χάρις εις τους πάρα πολλούς επισκέπτας επεξετάθησαν και εδώ τα Μπαίν – μιξτ εν πλήρει τάξει. Την Κυριακή και οι δύο πτέρυγες του λιμένος πλημμυρίζουν από νεαράς υπάρξεις που απολαμβάνουν στα κατακάθαρα νερά της θαλάσσης, χωρίς να θέλουν να χωρισθούν απ’ αυτήν και μόνον όταν πεινάσουν σκέπτονται να γευματίσουν στο Καφφεζυθοπωλείον «Ρωμάντζα» ή αλλού, τη συνοδεία γραμμοφώνων. Το απόγευμα έχουν τον λόγον τα φοξ και τα ταγκό, τη βοηθεία των άψυχων τραγουδιστών. Αργά το βράδυ δε, μετά λύπης φεύγουν, υποσχόμενοι την άλλη Κυριακή να μην αφήσουν κανένα στην Πάτρα και γι’ αυτό τώρα παρατηρείται αυτή η μεγάλη και ασυνήθιστη ζωή στο μαγευτικό αυτό χωριό, στον οποίον αξίζει κάθε δυνατή υποστήριξις».
